Cuộc đời của mỗi bệnh nhân tâm thần tưởng chỉ có những khoảng tối mịt mờ, nhưng bằng tình thương, trách nhiệm, nhiều trái tim ấm áp đã cùng chung tay sưởi ấm để họ sống tiếp và bước tiếp. Với quyết tâm tìm hạnh phúc cho người bệnh tâm thần, những con người bình dị vẫn lặng thầm chăm sóc, yêu thương và vun vén cho những cuộc đời bất hạnh. 

 

 

Trong mối quan tâm đặc biệt với 2 chị em Dương Thị Hồng Thanh và Dương Thanh Bình (quê ở xã Tây Trạch, Bố Trạch), chúng tôi trở lại Trung tâm Chăm sóc và Phục hồi chức năng cho người tâm thần (TTCS-PHCNCNTT) thuộc Sở Lao động-Thương binh và Xã hội vào sáng 6/10/2023. Đúng giờ uống thuốc của bệnh nhân, thấy khách lạ đi vào, tất cả đều hướng ánh mắt mừng rỡ về phía chúng tôi và đồng thanh: “Em chào thầy, em chào cô”, rồi nở nụ cười hồn nhiên, thân thiện. 

Phó Giám đốc TTCS-PHCNCNTT Nguyễn Đức Kỳ giải thích: “Ở đây chúng tôi vinh dự được bệnh nhân gọi bằng thầy, cô rất trìu mến”. Nói đoạn, anh chỉ về phía 2 bệnh nhân đang đứng trực lấy nước và giám sát các bệnh nhân khác uống thuốc rồi hỏi: “Chị nhận ra ai không?”. Tôi đang băn khoăn thì anh nói luôn: “Là chị em Thanh, Bình đó!” 

 

Câu chuyện trở về 3 năm trước. Một ngày mùa đông rét mướt cuối năm 2020, trong chuyến công tác về xã Tây Trạch, tôi cùng đồng nghiệp tình cờ nhìn thấy 2 chị em Thanh, Bình được nhốt trong 2 căn phòng chật hẹp, dựng tạm sau góc vườn. Trên người hai chị em không một mảnh vải che thân. Ngày ngày, người mẹ già hơn 70 tuổi đưa cơm bằng một cần tre vì không thể tới gần bởi đã rất nhiều lần, bà bị chính hai đứa con tâm thần nắm được và đánh trọng thương.

 

Nhiều năm trôi qua, dù trời nóng hay lạnh, một tuần đôi lần bà đành dùng vòi xịt nước vào trong phòng để làm vệ sinh cho 2 chị em. Ngày gặp chúng tôi, kể về hai đứa con bất hạnh của mình, nước mắt người mẹ chảy dài trên gương mặt gầy gò, sạm đen. Chia tay ngôi nhà lụp xụp trong ánh chiều chạng vạng, những tiếng hú hét rợn người của 2 chị em Thanh, Bình cứ ám ảnh chúng tôi.   

Ngày hôm sau, khi trao đổi về trường hợp 2 chị em Thanh, Bình với lãnh đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh (CDC), các y, bác sĩ ở đây đã nhiệt tình phối hợp cùng TTCS-PHCNCNTT trực tiếp ra tận nhà đón 2 chị em vào trung tâm chăm sóc và điều trị. Sau 3 năm, chúng tôi khi gặp lại 2 chị em Thanh, Bình nhưng cứ ngỡ như hai con người hoàn toàn khác. Không ai nghĩ, họ đã từng có những ngày tháng dài u uất, mịt mờ, cuộc đời dán chặt trong bốn bức tường chật hẹp.

 

Trong cuộc chuyện trò, Thanh mạch lạc kể: “Bữa nay, 2 chị em ở trong đội tự quản, làm được rất nhiều việc phụ giúp thầy, cô, như: Chăm sóc các bệnh nhân nặng, phụ bếp chuẩn bị đồ ăn, hướng dẫn mọi người lao động phục hồi chức năng, trồng rau, cắt cỏ, vệ sinh, tổ chức sinh hoạt văn nghệ, đọc sách, báo…”. Khi được hỏi, có nhớ nhà không, 2 chị em đều đồng thanh trả lời: “Nhớ lắm! Khoảng 2-3 tháng mẹ vào thăm một lần. Chúng em xin về nhà để cùng chăm sóc mẹ tuổi già nhưng mẹ nói, 2 chị em ở đây phụ giúp thầy, cô thêm một thời gian nữa rồi mẹ đón về”.  

Bình còn khoe: “Mẹ em đã được xây tặng nhà tình nghĩa rồi nên 2 chị em cũng yên tâm. Hôm trước vì làm được nhiều việc tốt nên thầy, cô đã cho xe chở em về Trung tâm Công tác xã hội để thăm con gái, nay cháu đã học lên lớp 10 rồi”.

 

Hai chị em còn hồ hởi nhờ chúng tôi gửi lời cảm ơn đến các thầy, cô, y, bác sĩ và mọi người đã nhiệt tình giúp đỡ, chăm sóc, điều trị để 2 chị em có được như ngày hôm nay. Chia tay Thanh, Bình, nhìn nụ cười hạnh phúc và cái vẫy tay tạm biệt của 2 chị em chúng tôi thấy như một kỳ tích!

 

 

Ông Ngô Văn Hóa, Giám đốc TTCS-PHCNCNTT chia sẻ, hiện, đơn vị đang chăm sóc, nuôi dưỡng 188 đối tượng tâm thần đặc biệt nặng, trong đó có 40 nữ và 148 nam, đa phần ở độ tuổi 8x, 9x. Có những bệnh nhân khi vào đây đã bị xích hơn 10 năm, các cán bộ trung tâm phải dùng cưa sắt mới tháo được xích ra hoặc có trường hợp bị nhốt trong chòi giữa rừng cao su lâu ngày thành người rừng… nên rất hung hãn và manh động khó lường.

 

Trong tháng đầu tiên, nhân viên, cán bộ trung tâm phải vất vả, kiên trì với từng bệnh nhân, từ việc tập ăn bằng thìa, ngủ trên giường và uống thuốc đúng giờ. Đặc biệt, nhờ sự đồng hành, tích cực hỗ trợ của các y, bác sĩ CDC tỉnh trong thăm khám và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng người nên bệnh nhân được chăm sóc, điều trị bằng thuốc thế hệ mới, từ đó, thể chất và tinh thần bệnh nhân phục hồi tốt.

 

Từ năm 2017 đến nay, đã có 17 đối tượng được trở về gia đình tái hòa nhập cộng đồng, tự làm việc và chăm sóc bản thân. Tuy nhiên, gần đây có 3 đối tượng đã quay trở lại trung tâm vì bệnh tái phát.  

“Hiện nhu cầu đưa đối tượng thần kinh, tâm thần vào chăm sóc, nuôi dưỡng tại trung tâm của các địa phương rất lớn. Do thời tiết thay đổi thất thường, nhất là nắng, nóng kéo dài nên người bị tâm thần phát bệnh nặng hơn, có những hành vi không kiểm soát được gây nguy hiểm đến tài sản, tính mạng bản thân, gia đình và cộng đồng, ảnh hưởng đến an ninh trật tự... Tuy nhiên, chúng tôi đành phải tạm dừng tiếp nhận bệnh nhân vì vượt quá quy mô về tiếp nhận đối tượng”, ông Ngô Văn Hóa chia sẻ. 

 

Theo ông Ngô Văn Hóa, cơ sở vật chất, trang thiết bị của trung tâm đủ đáp ứng việc chăm sóc, nuôi dưỡng cho 300 đối tượng nhưng nguồn nhân lực hiện tại làm việc ở trung tâm chỉ có 39 người bao gồm cả cán bộ quản lý. Theo số liệu thống kê, toàn tỉnh có 722 người khuyết tật thần kinh tâm thần đặc biệt nặng cần được chăm sóc, nuôi dưỡng, những với nguồn lực của trung tâm hiện có thì đành “lực bất tòng tâm”, không thể tiếp nhận thêm đối tượng.

 

“Làm việc tại nơi đặc biệt này, việc đối diện với nguy hiểm, vất vả, khó nhọc là điều mà tất cả nhân viên, cán bộ của trung tâm đều lường trước. Ở đây, việc cán bộ bị bệnh nhân tấn công, đuổi đánh trong những lần lên cơn là điều thường gặp. Và có hàng trăm nỗi khổ, vất vả mà nếu không vì tình thương, trách nhiệm với bệnh nhân, họ khó lòng vượt qua được...’’, anh Hóa bộc bạch. 

 

Có thể nói, với bệnh nhân tâm thần, hạnh phúc chỉ đơn giản là được sống một cuộc đời bình thường. Bởi thế, với những cán bộ và y, bác sĩ đang chăm sóc, điều trị cho những bệnh nhân đặc biệt này, hạnh phúc là khi được nhìn thấy bệnh nhân của mình được trở về hòa nhập với cộng đồng xã hội, sống một cuộc đời bình thường như bao người khác. 

 

Từ năm 1992, Liên đoàn Sức khỏe Tâm thần Thế giới (World Federation for Mental Health-WFMH) đã chọn ngày 10/10 hàng năm là "Ngày sức khỏe tâm thần thế giới", nhằm tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức của người dân trên khắp thế giới về vấn đề sức khỏe tâm thần, trong đó có Việt Nam. Đây là sự kiện toàn cầu to lớn mang nhiều ý nghĩa nhân văn, giúp huy động nguồn lực hỗ trợ những người có vấn đề về sức khỏe tâm thần và tạo cơ hội cho tất cả những ai tham gia công tác chăm sóc sức khỏe tâm thần chia sẻ những gì cần phải làm để biến việc chăm sóc sức khỏe tâm thần thành hiện thực cho mọi người trên toàn thế giới.