Giữa những ngày tháng 4 này, dòng sông như mái tóc trữ tình trôi xuôi về biển cả mang theo đợt nắng đầu hạ, bảng lảng nỗi niềm trước sự thay đổi của đất trời. Sông thanh thản đón nhận thanh âm của cuộc sống đang ngày đêm vỗ về, âu yếm. Sông nhận ra sự thay đổi diệu kỳ của quê hương xứ sở. Những ngôi nhà mọc lên san sát khoe sắc, chiếc cầu Mới ung dung nối hai bờ thương nhớ. Mũi Viết hướng về phía Rào Mệ đón ánh hồng của những buổi bình minh chan chứa. Nếu được, tôi sẽ vẽ Kiến Giang cong mềm thánh thiện như đôi mắt xanh trong của người thiếu nữ. Và với đôi mắt ấy, ai sẽ đi đến cùng Kiến Giang ơi!

 

Dòng sông hiền từ độ lượng như lòng mẹ, sông kín đáo e ấp và bí ẩn như con người. Hàng trăm năm qua sông vẫn thế: Thao thiết với cuộc đời và rạo rực khi mùa sang.

 

Không ít lần tôi thấy sông in màu mây với những sợi khói của nhà ai đang tỏa. Sông ghi dấu hình ảnh bao con thuyền bây giờ thành nỗi niềm của quê hương thời sông nước. Sông nghe được biết bao tiếng hò khoan giã gạo của các bậc tiền nhân. Sông lặng lẽ hứng những chiếc lá vàng rơi khẽ. Sông thì thào cùng tình yêu của các đôi tình nhân trong những đêm trăng hò hẹn. Sông chứng kiến bao mùa học trò, phượng hồng rơi lã chã cuốn theo những mùa thi qua.

 

Tôi tìm miền thơ ấu trên dòng Kiến Giang, bỗng gặp đời trên sóng biếc. Mái chèo lung linh một thời cổ tích đã hiện về chớp sáng trong tôi. Hồi ức về những ngày hè, nhớ tuổi thơ-tóc ba chỏm chạy nhung nhăng ùa mình xuống sông. Nhớ ngày mùa đến, cả nhà đi gặt lúa, ba lưng còng gánh lúa, mạ lênh đênh nhặt từng ché lúa sót lại trên đồng, đêm về trời nóng nực, cả nhà cầm quạt mo lách cách đến sáng. Khúc cá đô (cá lóc) mệ kho khô, cha cất rớ (cất vó) trên mảnh ruộng ngày gieo cấy. Nhớ làm sao những buổi đông đúc tiếng cười nói, bọn trẻ chui vào từng cội (cây) rơm đùa chơi thỏa thích. Theo những cơn gió Lào hầm hập, thoáng thấy những tà áo trắng qua cầu chợ Tréo bỗng nhiên từ phía nào đó như có gì mơ hồ quyến rũ. Kiến Giang yêu kiều dáng thôn nữ bên đóa hoa đồng nội đầy hương sắc. Tôi cảm giác dòng sông như tấm gương trong ghi lại những bước chuyển di của thời gian và cuộc sống ngày hôm nay. Dòng sông vẫn là mùa hò hẹn của bao ân tình đời đời kiếp kiếp.

 

Sông chảy từ đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ tích tụ bao linh khí trời đất bồi bãi cho những tên xã, tên làng, tên xóm, tên thôn miền đồng bằng chiêm trũng. Những người con ưu tú của quê hương đời nào cũng có. Sông như dòng sữa mẹ nuôi dưỡng tâm hồn bao thế hệ để dù ai vinh hiển, thành danh cũng không bao giờ quên được Kiến Giang xanh mãi một màu. Bởi dòng sông là người mẹ, người chị vừa là người em gái.

 

Sông trầm mặc, thanh tú, mảnh mai và ánh mắt trong suốt luôn nhìn về tương lai. Sông muôn đời vẫn trẻ dẫu cho bao mùa hạ đã đi qua, bao người con quê hương luống tuổi, về già... Đã biết bao nhiêu người đã mến thương, đã yêu dòng Kiến Giang và viết nên bao áng thơ, bài hát hay muôn thuở! Sông sạch trong vô ngần như tấm lụa đào trước gió.

 

Trên đất nước ta nhiều dòng sông vì đô thị hóa và cuộc sống thời hiện đại đã mất đi những vẻ đẹp cần suy nghĩ. Trong chuyến về quê cuối cùng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp dặn dò về việc bảo vệ  dòng Kiến Giang và nỗi niềm muốn làm công viên xanh hai bên bờ thương nhớ.

 

Sông như mắt nhung nhìn nắng rơi bên thềm gõ cửa ước mong cho mùa bội thu. Sông như đủ đầy yêu thương, tôi nghe lòng bâng khuâng. Ôi, sông sâu đừng vội, nước sông thương lững lờ!

 

Nói về sông, tôi lại nhớ bao con thuyền chở đầy lúa, mùa ấm no. Nói về sông tôi lại nhớ ngày giông bão đến nao lòng. Sông trữ tình, sông giận dữ như tính khí của con người. Bao lớp người lớn lên và trưởng thành trên một dòng sông ấy, thoạt nhiên không ai không yêu sông trong tiếng ru mẹ hát!

 

Tôi đi tìm Kiến Giang, dòng sông ai đã đặt tên và bâng khuâng chạm vào làn sương bay chợt nhận ra ý nghĩa của con sông đã chảy hàng trăm năm qua. Kiến Giang là phút tự tình, là công trình văn hóa của tổ tiên cha ông để lại. Nó là một bài thơ hoàn hảo nhất để chúng ta cùng ngâm ngợi trong những ngày này!