Sau 16 năm tham gia đóng BHXH bắt buộc khi đang làm việc tại một công ty ở tỉnh Bình Dương, chị Lê Thị Thảo (SN 1987) ở thôn Phú Ninh, xã Duy Ninh (Quảng Ninh) quyết định rút BHXH một lần. Đầu năm 2023, sau một thời gian tha hương, chị Thảo nghỉ việc ở Bình Dương, trở về quê nhà. Hoàn cảnh khó khăn lại phải chăm cha già đang điều trị bệnh, lo cho hai đứa con đang tuổi ăn tuổi học, chị Thảo quyết định rút BHXH một lần để trang trải cuộc sống.

 

Khi được hỏi, thay vì rút BHXH một lần sao không chuyển sang đóng BHXH tự nguyện để sau này có lương hưu, chị Thảo quả quyết: “Với gia đình tôi, số tiền hơn 100 triệu đồng lúc này giúp giải quyết rất nhiều vấn đề. Lương hưu là chuyện của sau này nên… tính sau!”.

 

Nói về lý do đăng ký rút tiền BHXH một lần, chị Võ Thị Nhân Thắm (SN 1982) ở xã Đại Trạch (Bố Trạch) chia sẻ: “Sau một thời gian nghỉ việc, xoay xở đủ nghề nhưng kinh tế gia đình tôi vẫn rất bấp bênh nên tôi muốn rút BHXH một lần. Tôi năm nay 41 tuổi, đóng BHXH bắt buộc được hơn 10 năm, để đủ 60 tuổi theo quy định mới được nhận lương hưu thì rất lâu, trong khi đó, gia đình tôi hiện đang rất cần tiền để giải quyết những khó khăn trước mắt”.

 

Suy nghĩ của chị Thảo, chị Thắm cũng là suy nghĩ chung của rất nhiều người khi quyết định rút BHXH một lần. Hiện nay, số người rút BHXH một lần ở tỉnh ta đang ở mức khá cao và có xu hướng gia tăng. Theo báo cáo của cơ quan BHXH tỉnh, năm 2022, toàn tỉnh có 4.778 người nhận BHXH một lần, tăng 794 người so với năm 2021. Riêng từ ngày 1/1-28/2/2023, có 1.033 người rút BHXH một lần và con số này chưa có dấu hiệu dừng lại.

 

NLĐ có nhiều lý do để rút BHXH một lần, trong đó chủ yếu là để trang trải cuộc sống hàng ngày sau khi nghỉ việc tại các công ty. Một số khác rút BHXH một lần vì lo ngại lương hưu quá thấp, không đủ sống về sau. Bên cạnh đó, Luật BHXH đang cho thấy nhiều bất cập, hạn chế khi thời gian đóng quá dài, tối thiểu 20 năm mới được hưởng lương hưu; khi đóng đủ số năm còn phải chờ đến tuổi nghỉ hưu mới được nhận lương hưu… Nguyên nhân thì có nhiều, song thực tế không ít người sau khi rút BHXH một lần đã cảm thấy hối tiếc, bởi rút BHXH cũng đồng nghĩa với việc NLĐ tự đưa mình ra khỏi hệ thống an sinh xã hội, sẽ mất đi những lợi ích lâu dài.

Khi rút BHXH một lần, số tiền thực tế sẽ thấp hơn nhiều so với số tiền đã tham gia đóng vào quỹ BHXH. Cụ thể, theo quy định hiện nay, tổng mức đóng vào quỹ BHXH sẽ là 22% tiền lương tháng, tương đương trên 2,6 tháng lương/năm. Nếu rút BHXH thì NLĐ chỉ được trả lại bằng 2 tháng lương cho mỗi năm đóng BHXH, đồng thời khi về già sẽ không có tiền hưu trí, phải sống phụ thuộc vào con cháu; khi ốm đau, bệnh tật, không được hưởng BHYT miễn phí; khi tử vong, gia đình không được trợ cấp mai táng... Nếu NLĐ sau này đi làm trở lại và có tham gia BHXH thì thời gian đóng trước đó cũng không được tính do đã hưởng BHXH một lần…

 

 

Làm gì để hạn chế tình trạng NLĐ rút BHXH một lần? Trả lời cho câu hỏi này, Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Thanh Tùng cho biết: Để giảm tình trạng rút BHXH một lần, góp phần bảo đảm an sinh cho NLĐ, các cơ quan chức năng cần phối hợp triển khai nhiều giải pháp và giải pháp có tính chất nền tảng, cốt yếu là hỗ trợ để NLĐ tham gia BHXH, duy trì việc làm, bảo đảm đời sống. Để làm được điều này, cần “cái bắt tay” của các cấp, ngành liên quan.

 

Về phía BHXH tỉnh, thời gian qua, đơn vị đã chủ động phối hợp các cơ quan liên quan tích cực truyền thông bằng nhiều hình thức thích hợp với nội dung thiết thực nhằm nâng cao nhận thức của NLĐ về những thiệt thòi khi nhận BHXH một lần; tổ chức các hội nghị đối thoại chính sách, hội nghị tuyên truyền, phổ biến pháp luật lao động, BHXH; tuyên truyền, vận động NLĐ không vội vàng hưởng BHXH một lần, nên bảo lưu hoặc tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện nhằm cộng nối thời gian tham gia BHXH để hưởng các chế độ an sinh lúc về già…

 

Thời gian tới, BHXH tỉnh và BHXH các huyện, thị xã, thành phố sẽ tăng cường phối hợp với công đoàn tổ chức các hội nghị tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về lao động, BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp tại các doanh nghiệp; trong đó nhấn mạnh về tầm quan trọng của các chế độ BHXH đối với NLĐ khi đang tham gia BHXH cũng như khi hết tuổi lao động, đặc biệt là chế độ hưu trí.

 

Đơn vị cũng bố trí cán bộ thường trực tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ giải quyết BHXH một lần để tuyên truyền, giúp NLĐ hiểu rõ những thiệt thòi khi nhận BHXH một lần; đồng thời, vận động NLĐ bảo lưu hoặc tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện khi đến làm thủ tục; tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT tại các doanh nghiệp, kịp thời phát hiện các trường hợp trốn đóng, nợ đóng BHXH để bảo đảm quyền lợi cho NLĐ… 

 

Dự thảo Luật BHXH sửa đổi đang lấy ý kiến với 2 phương án rút BHXH 1 lần. Theo đó, phương án 1, giữ nguyên quy định NLĐ đóng BHXH dưới 20 năm, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện thì được rút một lần. Phương án 2, điều kiện tương tự phương án 1 nhưng bổ sung mức nhận tối đa của NLĐ khi rút BHXH một lần là 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại sẽ được bảo lưu để NLĐ hưởng khi đủ tuổi nghỉ hưu.