Theo Nghị quyết số 39/2022/NQ-HĐND, ngày 10/12/2022 của HĐND tỉnh về việc "Ban hành Quy định mức hỗ trợ xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao thôn, bản, TDP trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022-2025", đối với TDP thuộc vùng đô thị xây mới NVH-khu thể thao 150 chỗ ngồi trở lên, tổng mức xây dựng tối thiểu 1,3 tỷ đồng/thiết chế, ngân sách tỉnh hỗ trợ 100 triệu đồng/thiết chế. 

Cùng với đó, HĐND TP. Đồng Hới cũng ban hành các Nghị quyết số 08/NQ-HĐND, ngày 2/6/2023 và Nghị quyết số 16/NQ-HĐND, ngày 25/7/2023 về việc "Phân bổ nguồn vốn đầu tư công năm 2023 (ngân sách thành phố quản lý) để hỗ trợ xây dựng mới và mua sắm trang thiết bị, cơ sở vật chất NVH, TDP đạt chuẩn giai đoạn 2021-2025 (đợt 1 và đợt 2)".

 

Trên cơ sở đó, đối với TDP thuộc vùng đô thị xây mới NVH-khu thể thao 150 chỗ ngồi trở lên, tổng mức xây dựng tối thiểu 1,3 tỷ đồng/thiết chế, ngân sách thành phố hỗ trợ 500 triệu đồng/thiết chế. Như vậy, để xây mới 1 NVH đạt chuẩn theo quy định, các thôn, TDP sẽ được tỉnh và TP. Đồng Hới hỗ trợ 600 triệu đồng, số tiền còn lại do ngân sách địa phương và nhân dân đóng góp.

 

Đối với phường Đồng Sơn đến thời điểm này, dù chưa có một NVH của TDP nào được xây mới theo chủ trương trên, song đã có nhiều ý kiến khác nhau về chuyện đóng góp kinh phí để xây dựng.

Anh H.V.S., trú tại TDP 2, phường Đồng Sơn cho hay: "Vợ chồng tôi là lao động tự do, thu nhập hàng tháng rất bấp bênh, làm hầu như chỉ đủ ăn hàng ngày và nuôi con ăn học chứ không hề có dư. Vài năm gần đây, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, kinh tế gặp nhiều khó khăn nên đời sống gia đình càng trở nên chật vật hơn trước nhiều. Việc phường Đồng Sơn nói chung và TDP 2 nói riêng triển khai xây dựng NVH trong thời điểm này theo cá nhân tôi là chưa thực sự cần thiết. Một số NVH ở phường hiện vẫn đang còn sử dụng tốt, nếu đập bỏ đi để xây mới thì rất lãng phí. Thực tế cho thấy, tổng số lần hội họp trong 1 năm/NVH chưa thực sự nhiều để "cấp thiết" buộc phải xây mới khang trang, bề thế, trong khi đó nhiều hộ dân vẫn đang có hoàn cảnh kinh tế rất khó khăn. 

 

Đơn cử như gia đình tôi có 6 khẩu, trong đó có tới 4 nhân khẩu nằm trong diện phải đóng góp xây mới NVH với mức 1 triệu đồng/khẩu. Năm 2023, TDP 2 tuyên truyền với bà con là thời hạn huy động đóng góp xây mới NVH diễn ra trong vòng 3 năm (bắt đầu từ tháng 6/2023-tháng 6/2025). Nhưng thực tế thì TDP luôn hối thúc người dân cần nộp sớm để mau có NVH mới. Theo tôi biết, một số hộ trong TDP cũng vì "áp lực" mà phải vay mượn để đóng góp đủ tiền cho các khẩu của gia đình mình ngay trong năm đầu tiên triển khai". 

 

Cùng chung quan điểm với anh H.V.S., nhiều người dân ở các TDP khác còn cho hay, quá trình huy động nguồn kinh phí trong nhân dân để xây dựng NVH tại một số TDP chưa có sự công bằng do "đánh đồng" mức đóng góp giữa người già, người trẻ chưa có việc làm, sinh viên, người có sức khỏe yếu, hộ neo người...

 

Ông Lý Quang Huy, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Đồng Sơn cho biết: Năm 2000, phường Đồng Sơn đã trở thành địa phương đi đầu ở TP. Đồng Hới trong việc xây dựng hoàn tất 100% NVH rất khang trang. Trải qua một thời gian dài sử dụng, hiện hầu hết các NVH ở phường đều trở nên chật hẹp, xuống cấp nghiêm trọng.

Nhằm xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao đạt chuẩn theo quy định và phục vụ việc sinh hoạt văn hóa, nâng cao đời sống cho nhân dân, hướng tới một đô thị văn minh, phường Đồng Sơn đã đặt ra mục tiêu phấn đấu sẽ đầu tư xây mới toàn bộ các NVH bị xuống cấp, chật hẹp trên địa bàn. Trên cơ sở nguồn hỗ trợ của HĐND tỉnh và HĐND TP. Đồng Hới, phường Đồng Sơn thống nhất sẽ hỗ trợ 300 triệu đồng cho mỗi TDP xây mới NVH, phần còn lại do nhân dân ở đó cùng chung tay đóng góp.

 

Quy trình để thực hiện xây mới các NVH là các TDP trong phường tổ chức họp bàn, thống nhất về cách thức huy động đóng góp vốn đối ứng (thời gian huy động trong vòng 3 năm) trong nhân dân ở địa phương mình. TDP nào huy động được nguồn vốn đối ứng đủ thì UBND phường Đồng Sơn sẽ làm đề xuất lên thành phố, tỉnh để xin kinh phí triển khai xây dựng NVH cho TDP đó. Hiện tại, toàn phường đã có 6/11 TDP đối ứng đủ (gồm các TDP: 4, 5, 7, 8, 9, 11) và đã được HĐND TP. Đồng Hới chấp thuận chủ trương đầu tư xây mới NVH, các đơn vị còn lại vẫn đang trong quá trình huy động vốn đối ứng.

 

Khi triển khai xây dựng được các NVH mới trong giai đoạn từ nay đến năm 2025, các TDP ở phường Đồng Sơn sẽ tận dụng được một nguồn kinh phí hỗ trợ rất lớn từ tỉnh, thành phố, phường là 900 triệu đồng/NVH. Nếu bỏ lỡ cơ hội này, nguồn đóng góp kinh phí để xây dựng NVH về sau tại các TDP dự kiến sẽ khá lớn, trở thành gánh nặng cho các hộ gia đình.

 

"Qua nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân trong phường, chúng tôi nhận thấy hầu hết nhân dân đều đồng tình cao với chủ trương này. Tuy nhiên, vẫn còn một số ít người dân vẫn chưa đồng tình do cách thức tuyên truyền, vận động, giải thích, triển khai thực hiện ở một số TDP chưa phát huy được hiệu quả. Do đó, thời gian tới, phường Đồng Sơn sẽ tăng cường phối hợp với các TDP để tuyên truyền, vận động, giải thích cho người dân hiểu đúng hơn về chủ trương xây dựng đô thị văn minh đạt chuẩn, góp phần đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, hội họp, văn hóa, thể thao của người dân ngày một tốt hơn...", ông Lý Quang Huy cho biết thêm.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, bên cạnh nhiều TDP tổ chức huy động đóng góp bình quân theo hộ gia đình thì tại TDP 2 lại huy động đóng góp bình quân theo khẩu (thời gian huy động trong vòng 3 năm).

Lý giải về cách thức triển khai "khác biệt" của đơn vị mình, ông Nguyễn Ngọc Hộ, Bí thư Chi bộ kiêm Tổ trưởng TDP 2 cho biết: "TDP 2 hiện có 250 hộ, với 538 nhân khẩu đủ 18 tuổi trở lên (trong đó có 36 khẩu thuộc diện miễn giảm toàn bộ). Để triển khai xây dựng NVH mới đạt chuẩn theo yêu cầu, thông qua nhiều buổi họp chi bộ, tổng kết khu dân cư vào cuối năm 2022, TDP 2 thống nhất là sẽ huy động bình quân theo nhân khẩu đủ 18 tuổi trở lên sau khi đã tiến hành miễn giảm cho các nhân khẩu thuộc diện đối tượng chính sách, hộ nghèo, cận nghèo, người tàn tật, ốm đau, neo đơn. Đối với các sinh viên, chúng tôi cũng thực hiện miễn giảm cho các năm đang theo học, nhưng khi tốt nghiệp ra trường thì TDP vẫn căn cứ theo số năm đã tốt nghiệp để thu thêm. Việc làm này cũng nhằm mục đích tránh gánh nặng cho các gia đình neo người, tạo sự bình đẳng giữa các công dân đủ 18 tuổi trở lên có đủ trí tuệ và sức lao động".