Liên quan đến vấn đề này, Ban QLDA MT-BĐKH TP. Đồng Hới cho biết: Dự án được UBND tỉnh phê duyệt Báo cáo Nghiên cứu khả thi tại Quyết định số 221/QĐ-UBND, ngày 28/1/2015 và phê duyệt điều chỉnh, bổ sung Báo cáo Nghiên cứu khả thi tại Quyết định số 3473/QĐ-UBND, ngày 2/10/2017. Dự án có nguồn vốn vay từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB). Trong đó, nguồn vốn đối ứng của tỉnh để thực hiện dự án là 7,8 triệu USD, tương đương hơn 176,7 tỷ đồng và trong nguồn vốn đối ứng, kinh phí chi trả bồi thường, GPMB cho các đơn vị, hộ gia đình, cá nhân bị ảnh hưởng là 31,327 tỷ đồng.

 

Do dự án được phê duyệt từ năm 2015, đến nay giá đất và giá tài sản để lập phương án bồi thường đã tăng cao hơn nhiều so với thời điểm lập dự án. Từ thực tế này dẫn đến việc thiếu hụt kinh phí phục vụ cho công tác bồi thường, GPMB. Cụ thể, theo phương án do Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh (đơn vị tư vấn GPMB) lập thì kinh phí còn thiếu để chi trả tiền bồi thường, GPMB cho các đơn vị, hộ gia đình, cá nhân bị ảnh hưởng là 96,557 tỷ đồng. 

Sau khi rà soát nguồn vốn đối ứng thực hiện dự án, từ đầu năm 2023, Ban QLDA MT-BĐKH TP. Đồng Hới đã có báo cáo gửi UBND tỉnh, các sở liên quan và UBND TP. Đồng Hới đề xuất phương án xử lý vấn đề thiếu kinh phí. Cụ thể, cho phép khấu trừ luôn tiền sử dụng đất của các hộ gia đình, cá nhân phải nộp khi được giao đất tái định cư (TĐC) vào tiền bồi thường, GPMB mà họ được hưởng. Tổng số tiền này là hơn 64 tỷ đồng.

 

Ví dụ cụ thể: Hộ gia đình A được nhận tổng tiền bồi thường, GPMB là 10 tỷ đồng và hộ gia đình này nhận đất ở khu TĐC với giá 7 tỷ đồng. Thay vì nhận 10 tỷ đồng rồi phải nộp lại cho nhà nước 7 tỷ đồng để nhận đất thì họ được khấu trừ luôn khoản tiền để nhận đất ở khu TĐC và hộ gia đình này chỉ còn nhận 3 tỷ đồng còn lại. Phương án này có thuận lợi là sẽ giải quyết được phần lớn việc thiếu hụt kinh phí mà Nhà nước phải trực tiếp bỏ ra để bồi thường, GPMB.

 

Trước đề xuất này của Ban QLDA MT-BĐKH TP. Đồng Hới và ý kiến của Sở Kế hoạch-Đầu tư, ngày 12/9/2023, UBND tỉnh có văn bản số 1807/UBND-TH, trong đó có ý kiến chỉ đạo: Đồng ý chủ trương cho phép khấu trừ tiền sử dụng đất mà các hộ gia đình, cá nhân phải nộp khi được giao đất TĐC vào phương án bồi thường, GPMB cho các hộ gia đình, cá nhân theo nguyên tắc bồi thường về đất quy định tại Điều 74, Luật Đất đai năm 2013 như đề nghị của Ban QLDA MT-BĐKH TP. Đồng Hới và Sở Kế hoạch-Đầu tư. Yêu cầu Ban QLDA MT-BĐKH TP. Đồng Hới khẩn trương làm việc với Sở Tài chính, Quỹ phát triển đất tỉnh, UBND TP. Đồng Hới để thống nhất phương án trước khi trình hồ sơ điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án.

 

Liên quan đến đề xuất phương án của Ban QLDA MT-BĐKH TP. Đồng Hới và ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh nói trên, Phó Chủ tịch UBND TP. Đồng Hới Nguyễn Đức Cường cho hay, đã có văn bản số 263/UBND-TNMT, ngày 27/2/2024 gửi UBND tỉnh, trong đó nêu rõ: Liên quan đến việc khấu trừ tiền bồi thường GPMB vào tiền sử dụng đất khi giao đất TĐC, Sở Tài nguyên-Môi trường đã có công văn số 416/STNMT-QLĐĐ, ngày 27/2/2023 xác định việc khấu trừ tiền sử dụng đất mà các hộ gia đình, cá nhân nộp tiền sử dụng đất khi được giao đất TĐC vào tiền bồi thường, GPMB của dự án là không có cơ sở, không bảo đảm các quy định của pháp luật hiện hành.

 

Chúng tôi cho rằng, đề xuất của BQLDA về khấu trừ đất là phù hợp nguyên tắc bồi thường về đất quy định tại khoản 2, Điều 74, Luật Đất đai năm 2013. Trong khi nguồn ngân sách eo hẹp, chưa bố trí đủ vốn đối ứng cho dự án, nếu cứ băn khoăn do dự mãi thì không biết vấn đề này đến bao giờ mới được giải quyết dứt điểm nhằm bảo đảm quyền lợi cho các hộ gia đình, cá nhân thuộc diện bị thu hồi đất do GPMB và việc thực hiện dự án. Đặc biệt, đây là dự án vay vốn của ADB và thời hạn thực hiện theo kế hoạch kết thúc vào ngày 31/12/2024. Nếu dự án không hoàn thành đúng tiến độ sẽ đứng trước nguy cơ bị cắt nguồn vốn vay.

Qua xem xét phương án điều chỉnh do Trung tâm Phát triển quỹ đất lập và hướng dẫn của Sở Tài nguyên-Môi trường tại văn bản nói trên, UBND TP. Đồng Hới nhận thấy việc lập và phê duyệt điều chỉnh phương án khấu trừ tiền sử dụng đất còn nhiều vướng mắc khi triển khai thực hiện cần được làm rõ, như: Việc khấu trừ tiền sử dụng đất vào phương án bồi thường, hỗ trợ và TĐC có phù hợp với quy định của pháp luật hay không; trường hợp đủ điều kiện khấu trừ vào phương án thì phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và TĐC mới hay điều chỉnh quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và TĐC đã phê duyệt trước đây; việc chỉ đạo cơ quan thuế ban hành thông báo nộp tiền sử dụng đất để xác định số tiền sử dụng đất khấu trừ thực hiện như thế nào...

Với các lý do trên, UBND TP. Đồng Hới kiến nghị: Để có cơ sở thực hiện việc khấu trừ tiền sử dụng đất và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và TĐC theo đúng quy định, UBND thành phố báo cáo và kính đề nghị UBND tỉnh, các sở, ngành có liên quan hướng dẫn thực hiện việc khấu trừ tiền sử dụng đất mà các hộ gia đình, cá nhân phải nộp khi được giao đất TĐC vào phương án bồi thường, GPMB.