“Thu gom phân loại rác thải tại nguồn” là một trong những nội dung quan trọng của mô hình “Gia đình 5 có, 3 sạch-NTM kiểu mẫu”. Năm 2023, Hội LHPN tỉnh triển khai làm điểm mô hình này tại thôn Xuân Lai, xã Mai Thủy (Lệ Thủy) với 30 hộ tham gia. Từ nguồn hỗ trợ, các hộ tham gia mô hình được hướng dẫn phân loại rác thải, xây dựng các hố rác hữu cơ, tặng thùng rác. Ngoài trang bị cho các hộ gia đình, tại một số điểm công cộng cũng được đặt các thùng rác bảo đảm phân loại rác vô cơ, hữu cơ, tái chế…

 

Sau hơn nửa năm triển khai mô hình cho thấy sự đổi thay tích cực cả về thói quen, hành động và những lợi ích từ mô hình này. Theo đó, các gia đình và thành viên tham gia đã quen với việc phân loại rác thải. Rác thải hữu cơ được sử dụng làm phân bón trong vườn, mang lại tác dụng “3 trong 1” khi vừa làm sạch nhà, vừa giảm chi phí các loại phân bón; đồng thời sản phẩm cây trồng được bón bằng phân hữu cơ tạo sự yên tâm, tin tưởng hơn.

 

Rác tái chế sau khi được phân loại ngay tại nguồn đã đóng góp vào phong trào “biến rác thành tiền”, gây quỹ giúp các hoàn cảnh khó khăn, là một điểm sáng trong hoạt động của Hội LHPN các cấp trong tỉnh. Phần rác vô cơ được đơn vị phụ trách rác thải thu gom theo quy định. Dù ở quy mô nhỏ, nhưng cũng có thể thấy đây là chu trình hợp lý, phát huy được vai trò của người dân nông thôn nói chung, hội viên phụ nữ nói riêng và mang lại hiệu quả thiết thực, đáp ứng được yêu cầu xây dựng NTM, đô thị văn minh và thực tiễn phát triển.

 

Từ những kết quả ban đầu tại mô hình điểm ở thôn Xuân Lai, xã Mai Thủy, các Hội LHPN huyện, thị xã, thành phố tiếp tục nhân rộng mô hình “Thu gom phân loại rác thải tại nguồn” ở nhiều địa phương. Mặc dù vẫn còn một số khó khăn, đặc biệt là kinh phí trang bị thùng rác, song về cơ bản, đối với các xã vùng nông thôn, mô hình từng bước tạo lập thói quen tốt, tận dụng được nguồn rác thải hữu cơ và rác thải tái chế, có thể xem xét triển khai đại trà. Khẳng định hiệu quả của mô hình tại các địa bàn vùng nông thôn, trao đổi về vấn đề này, Chủ tịch Hội LHPN tỉnh Diệp Thị Minh Quyết cũng cho biết, tại TP. Đồng Hới và các trung tâm huyện, thị xã, là những địa bàn có lượng rác thải rất lớn, việc áp dụng mô hình gặp rất nhiều khó khăn. Với đặc thù đô thị, người dân không có điều kiện lẫn nhu cầu về xử lý rác thải hữu cơ và phân bón. Do đó, sau khi phân loại, chỉ rác thải tái chế là có thể phát huy hiệu quả nhờ phong trào “biến rác thành tiền” của các cấp hội phụ nữ, còn rác vô cơ, hữu cơ lại được thu gom vào một chỗ như trước đây, việc phân loại rác thải hầu như không có tác dụng, vì vậy, cần thiết phải xây dựng một “quy trình chuẩn” để phát huy hiệu quả của mô hình.

 

Đây cũng là điều băn khoăn, trăn trở của các cấp hội LHPN TP. Đồng Hới. Chị Mai Thị Nhàn, Chủ tịch Hội LHPN thành phố chia sẻ, là địa phương đi tiên phong trong phong trào “biến rác thành tiền”, trước khi mô hình “Thu gom phân loại rác thải tại nguồn” được làm thí điểm, phát huy tác dụng của rác thải tái chế, TP. Đồng Hới đã làm rất tốt việc này. Kinh phí thu được từ nguồn rác thải tái chế đã góp phần đồng hành, giúp đỡ chị em hội viên có hoàn cảnh khó khăn. Người dân trên địa bàn, đặc biệt là chị em hội viên được nâng cao ý thức và làm tốt việc phân loại rác thải ngay tại nguồn.

 

Tuy nhiên như đã nói ở trên, là địa bàn không có điều kiện và nhu cầu chế biến, sử dụng rác thải hữu cơ, nhằm tránh tình trạng sau khi được phân loại, rác thải hữu cơ và vô cơ lại được thu gom chung, theo chị Nhàn, cần có sự đồng hành, vào cuộc, phối hợp của các tỉnh và các cơ quan liên quan nhằm tiếp nối quy trình “phân loại rác thải tại nguồn” mà Hội LHPN các cấp đã triển khai.

 

Từ thực tế triển khai mô hình cho thấy, nếu chỉ dừng lại ở việc phân loại mà không được tiếp tục đầu tư hoàn thiện quy trình thì không chỉ lãng phí về công sức, mà về lâu dài, thói quen tốt đã được hình thành sẽ bị mai một, các mô hình sẽ chỉ mang tính hình thức, nửa vời và không hiệu quả. Do đó, thay vì đầu tư dàn trải, tổ chức làm điểm cấp tỉnh và ở tất cả các huyện, thị xã, thành phố, nên chăng cần tập trung kinh phí để đầu tư một mô hình khép kín với sự tham gia của hộ gia đình, đơn vị thu gom, xử lý rác thải. Trên cơ sở những ưu điểm và hạn chế, vướng mắc, các cơ quan liên quan sẽ có sự đánh giá, rút kinh nghiệm, điều chỉnh, hoàn thiện mô hình và có thể nhân rộng.

 

Để làm được điều này, cùng với nỗ lực của các cấp Hội LHPN trong tỉnh và các hội viên, cần sự quan tâm vào cuộc, phối hợp chặt chẽ của các cơ quan liên quan từ việc đầu tư, bố trí kinh phí, xây dựng phương án thu gom, tuyên truyền nâng cao ý thức của nhân dân… Thực tế cũng cho thấy, với vai trò và đặc thù của mình, phụ nữ là lực lượng có thể đảm đương tốt quy trình phân loại rác thải tại nguồn nên việc lựa chọn đối tác tham gia mô hình cần được thống nhất để có sự đầu tư hợp lý, tránh dàn trải, phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Mô hình điểm thành công và được nhân ra diện rộng là tiền đề quan trọng để xây dựng NTM kiểu mẫu, nâng cao, là con đường hướng đến mục tiêu xây dựng đô thị văn minh, hiện đại, góp phần đưa quê hương Quảng Bình phát triển nhanh và bền vững.