Chuyện quản lý: Hành động nhân văn, "biến khó thành dễ"!

06:09 | Thứ Bảy, 24/02/2024

(QBĐT) - Đó là những bài học kinh nghiệm quý trong quá trình triển khai công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) liên quan đến các khu nghĩa địa để xây dựng các dự án. Phát huy vai trò nêu gương, tôn trọng ý kiến nhân dân cùng cách làm nhân văn đã góp phần “biến khó thành dễ” trong nhiệm vụ khó khăn, nhạy cảm này.

Năm 2003, nhằm thực hiện dự án đầu tư làng nghề tiểu thủ công nghiệp của địa phương, xã Cảnh Dương (Quảng Trạch) cần phải di dời khoảng 2.500 ngôi mộ, 50 nghĩa trang dòng họ trên diện tích 10,3ha. Đây được xác định là nhiệm vụ rất khó khăn, đặc biệt là khi địa phương không có kinh phí đền bù.

Để làm được điều này, xã đã tiến hành lấy ý kiến nhân dân, tuyên truyền vận động các dòng họ, HĐND xã thống nhất và ban hành nghị quyết. Chủ trương, quyết sách của xã nhận được sự đồng thuận cao và triển khai đến tận từng chi bộ, đảng viên. Cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ xã, thôn đã tiên phong làm gương cho nhân dân trong việc di dời mộ và nghĩa trang dòng họ. Chỉ trong vòng vài tháng, 2.500 ngôi mộ, 50 nghĩa trang dòng họ, trong đó có 700 ngôi mộ vô chủ được di dời mà không có bất cứ chi phí đền bù nào. Số mộ vô chủ được địa phương quy tập về một khu vực, bảo đảm sự tôn nghiêm.

Gần 1.300 ngôi mộ vô chủ được quy tập về nghĩa trang mới xây dựng tại xã Quảng Thanh (huyện Quảng Trạch).

Mặt bằng dự án làng nghề được bàn giao và đầu tư hạ tầng bảo đảm tiến độ vào năm 2004, chính thức đi vào hoạt động vào đầu năm 2005. Đây được xem là một thắng lợi lớn của địa phương, trong đó việc thực hiện quy chế dân chủ, lắng nghe ý kiến nhân dân và vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên là bài học vô cùng quan trọng.

Cũng tại huyện Quảng Trạch, khi thực hiện GPMB dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 đoạn qua Quảng Bình, Quảng Trạch có 1.904 ngôi mộ (trên tổng số 4.614 ngôi mộ trong toàn tỉnh) bị ảnh hưởng. Trong tổng số ngôi mộ phải di dời có 1.431 ngôi mộ vô chủ. Riêng tại xã Quảng Thanh có 1.334 ngôi mộ phải di dời, số mộ vô chủ chiếm phần lớn với 1.264 ngôi.

Huyện Quảng Trạch đã nghiên cứu và thống nhất phương án di dời trên 1.900 ngôi mộ. Đối với các ngôi mộ của gia đình, dòng họ, các địa phương tuyên truyền, vận động bà con và tạo điều kiện thuận lợi nhất trong quá trình di dời cũng như cấp đất ở nghĩa trang mới. Đối với 1.264 ngôi mộ vô chủ, huyện quy hoạch nghĩa trang tập trung và tiến hành cất bốc, di dời.

Tại nút giao Km605+500 (giao Quốc lộ 12A thuộc địa phận xã Quảng Thanh), khu nghĩa trang gồm 1.264 ngôi mộ vô chủ tọa lạc tại địa thế đẹp, thiết kế phù hợp, xây dựng khang trang. Cùng với Quảng Thanh, hai xã tiếp theo của huyện Quảng Trạch có số ngôi mộ vô chủ lớn cũng được quy tập về nghĩa trang chung mới được quy hoạch và xây dựng là xã Quảng Phương (166 ngôi mộ) và xã Quảng Thạch (25 ngôi mộ).

Bên cạnh đó, lường trước những tình huống nảy sinh trong công tác GPMB ở những khu nghĩa trang gia đình, dòng họ, ngay từ khi chuẩn bị công tác lập quy hoạch, cán bộ xã, thôn đã bám cơ sở, nắm chắc tình hình để khi các gia đình có người thân qua đời thì tuyên truyền, vận động bà con an táng người thân ở khu nghĩa trang mới dự kiến được quy hoạch, hạn chế việc di dời để GPMB khi dự án triển khai.

Dự án làng nghề xã Cảnh Dương được xây dựng trên nền nghĩa địa cũ đã được di dời.

Theo Sở Giao thông vận tải, Quảng Trạch là địa phương đầu tiên trong 6 huyện, thị xã, thành phố có dự án đi qua hoàn thành việc xây dựng 3 nghĩa trang tập trung cho các ngôi mộ vô chủ. Quá trình triển khai, địa phương đã nhận được sự quan tâm phối hợp của Ban Quản lý dự án 6 (Bộ Giao thông vận tải), sự ủng hộ, đồng thuận của nhân dân nên mặc dù thuộc lĩnh vực nhạy cảm, liên quan các vấn đề tâm linh, nhưng cơ bản công tác GPMB tại các nghĩa trang gia đình, dòng họ và mộ vô chủ đều diễn ra thuận lợi.

Qua thực tế triển khai các dự án, GPMB là khâu rất khó bởi ảnh hưởng đến nhiều nội dung, đối tượng. Đặc biệt, GPMB ở các khu nghĩa địa lại càng khó khăn, phức tạp hơn vì liên quan đến các vấn đề tâm linh, nhạy cảm. Để giải được “bài toán khó” này, hơn 20 năm trước, xã Cảnh Dương và hiện nay điển hình là huyện Quảng Trạch, đã nỗ lực tìm nhiều giải pháp tuyên truyền, vận động, nêu gương, trong đó có việc quy tập những ngôi mộ vô chủ vào nghĩa trang chung. Những việc làm nêu trên đã tạo sự đồng thuận trong nhân dân, “biến khó thành dễ” trong công tác GPMB nói chung, quy hoạch, di dời nghĩa trang nói riêng.

Bên cạnh đó, việc quy hoạch nghĩa trang tập trung cho những ngôi mộ vô chủ cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho những dự án khác trong tương lai nếu quá trình GPMB tiếp tục phát hiện những ngôi mộ vô chủ cũng dễ dàng di dời, góp phần rút ngắn thời gian, chi phí, đẩy nhanh tiến độ của dự án.

Cuối tháng 1/2024, qua kiểm tra thực tế hiện trường, đoàn giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 44/2022/QH15, ngày 11/1/2022 của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông đoạn qua Quảng Bình cũng đánh giá cao cách làm này. Các ý kiến đều khẳng định quá trình di dời mộ, nghĩa trang dòng họ và các ngôi mộ vô chủ của huyện Quảng Trạch (và hơn 20 năm trước của xã Cảnh Dương) là cách làm nhân văn, sáng tạo, là bài học kinh nghiệm quý để các địa phương khác có thể tham khảo, học tập trong công tác GPMB nói chung, GPMB liên quan đến nghĩa địa nói riêng.

Ngọc Mai