(QBĐT) - Nếu như khoảng mươi năm về trước, nhắc đến cá khoai người ta nghĩ ngay đến thứ cá bình dân, bán rẻ bèo mà không ai mua thì nay loại cá này lại trở thành món đặc sản xuất hiện trong thực đơn các nhà hàng và được nhiều người ưa thích trong bữa cơm gia đình. Cá khoai xuất hiện vào những tháng mùa đông và mùa xuân. Và cho dù có ít hay nhiều thì giá bán cá khoai ở thị trường hiện nay vẫn không rẻ chút nào...
Cá khoai được ngư dân tỉnh ta đánh bắt tại các vùng biển như: Cảng Hòn La (Quảng Trạch), Hải Ninh (Quảng Ninh) và Ngư Thủy Bắc (Lệ Thủy). Cũng như một số loài cá khác, cá khoai sinh sống và bơi từng đàn ở những vùng nước nông. Cá khoai mình thon dài như củ khoai lang, không vẩy, phần lưng và đuôi có màu phơn phớt xanh, còn lại trắng muốt. Cá có miệng rộng, răng sắc, thịt trắng trong, xương mềm và trong suốt. Nhiều nơi gọi cá khoai là cá cháo, vì thịt cá mềm như cháo.
Những năm trước đây, cá khoai là món ăn bình dân của những người dân quê vùng biển, còn bây giờ nó đã trở thành món đặc sản, hấp dẫn với giá bán trên thị trường ngang bằng với các loại đặc sản khác. Cũng có nhiều người không ăn được cá khoai vì những đặc trưng của nó, những nếu ai đã ăn được món này thì đều “nghiện” và bất chấp giá cả để thỏa mãn cơn nghiện đó.
 |
| Một chuyến đánh bắt cá khoai của ngư dân vùng biển bãi ngang. |
Cá khoai nấu cháo, canh chua vẫn ngon nhưng cũng chỉ là một món ăn trong bữa cơm gia đình, nếu ăn chơi thì phải nấu lẩu. Có nhiều người còn cho rằng, cá khoai dường như sinh ra là để dành cho việc ăn lẩu. Tôi còn nhớ rất rõ ở thời điểm cách đây khoảng 10 năm về trước, sau mỗi chuyến đi biển về, mỗi lần có cá khoai ngư dân thường dùng sợi tre luồn vào mang cá, gộp mười con lại thành một xâu đem ra chợ bán với giá rẻ bèo nhưng chẳng ai mua. Bán không được, ngư dân vùng biển đành phải đưa về dùng trong gia đình, hoặc đem phơi khô để dành làm thức ăn khi mùa biển động.
Rất nhiều lần tôi đã tự đặt câu hỏi vì sao cá khoai lại trở thành món ăn hấp dẫn với nhiều người hiện nay đến như vậy? Có lẽ do hồi đó người dân chưa biết ăn đúng cách món này, cũng có thể do người tiêu dùng ngày càng thông minh hơn khi biết lựa chọn món ăn bổ dưỡng, tính lành và giải nhiệt tốt như cá khoai. Và cũng bởi những lý do đó mà ngày càng có nhiều nhà hàng đưa món lẩu cá khoai vào thực đơn phục vụ khách hàng của mình trong những năm gần đây. Cũng từ đó, giá cá khoai từ chỗ rẻ bèo đã bị đẩy lên từ 80.000 đồng đến 220.000 đồng/kg, tùy theo số lượng được đánh bắt nhiều hay ít. Nấu lẩu cá khoai phải chọn cá to, bỏ đầu và ruột, giữ lại dạ dày cá.
Sau khi cắt cá làm hai, ba khúc, cho dạ dày cá vào bát to nêm nước mắm, bột canh, mì chính và gừng đập dập, rắc ít hạt tiêu rồi trộn đều, ướp một lúc. Nồi nước lẩu thường có me, thì là, cà chua, nấm rơm với ít nước cốt xương lợn thì hương vị càng ngon. Khi nồi nước lẩu sôi lên thì cho chỗ cá đã tẩm ướp vào, cùng với nắm hành tươi, nén và rau răm thái nhỏ. Lẩu cá khoai thường ăn với mì sợi hoặc với bún, nhưng cũng có nhiều người ăn vã cá khoai là chính. Vừa đưa miếng cá lên miệng, thịt cá đã tan ra như cháo và thấm ngay vào huyết mạch.
Cứ vào độ tháng 2 âm lịch như hiện nay được xem là cuối mùa cá khoai. Những mớ cá khoai được bán tại các chợ lúc này xem như là của hiếm và đều được bán liền tay.
Hiền Chi