Công trình hồ chứa sông Thai (nằm trên địa bàn xã Quảng Kim, huyện Quảng Trạch) có dung tích hữu ích 7 triệu m3 nước. Công trình có tổng mức đầu tư giai đoạn 1 hơn 74 tỷ đồng bằng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ và ngân sách địa phương. Tháng 10 - 2010, công trình đã hoàn thành và bàn giao đưa vào sử dụng bảo đảm nguồn nước tưới cho trên 550ha lúa hai vụ của các xã Quảng Kim, Quảng Phú (huyện Quảng Trạch) và còn cung cấp nước sinh hoạt cho Khu kinh tế Hòn La, góp phần cắt giảm lũ cho vùng hạ du. Hơn 8 tháng sau khi đi vào hoạt động, công trình đã phát huy tốt hiệu quả, tuy nhiên, từ thực tiễn cũng đã nảy sinh một số vấn đề cần phải tháo gỡ.
 |
| Tuyến đập chính công trình Sông Thai chưa có đập tràn phụ |
Tuyến đập chính của công trình này có chiều dài trên 1,1km, được xử lý bê tông phía thượng, hạ lưu và mặt đập. Tuy nhiên, cuối tuyến đập chính còn trên 50m là đập đất, nối với chân núi phía phải. Theo ông Trần Đình Cũng, Trạm trưởng trạm hồ chứa Sông Thai (thuộc Công ty TNHH MTV quản lý các công trình thuỷ lợi Quảng Bình) thì đoạn đập đất này khá quan trọng vì nó như nút thắt nguy hiểm khi vào mùa mưa lũ. Đáng lý ra, đoạn đập đất này sẽ được thi công thành một đập tràn phụ để làm cửa “thoát hiểm” cho đập chính khi nước trong lòng hồ lên vượt mức cho phép và tràn xả chính đã được thả tự do thoát nước nhưng vẫn trong tình trạng “quá tải”.
Theo các công nhân đội quản lý vận hành hồ sông Thai kể lại thì trong trận lũ lịch sử hồi tháng 10 năm ngoái, nước hồ chứa sông Thai đã đạt đỉnh, trong khi hệ thống tràn xả lũ chính không thể tiêu thoát kịp thời. Lũ đã tràn đập và đe dọa nghiêm trọng đến hệ thống đập chính của công trình. Cũng may, sau đó, mưa ngớt nên nước đổ về không mạnh. Nếu mưa kéo dài và nước tràn xói lở chân đập chính thì hậu quả sẽ rất khó lường.
Hiện tại, ngoài việc bảo đảm đủ nguồn nước tưới cho 550ha lúa đông - xuân và hè - thu của người dân, đồng thời cấp nước cho khu công nghiệp Hòn La, công trình hồ chứa sông Thai có một nhiệm vụ hết sức quan trọng nhằm cắt giảm lũ cho vùng hạ du của 2 xã Quảng Phú và Quảng Kim, nơi có hàng ngàn hộ dân sinh sống. Thực tế cho thấy, nếu đoạn đập đất còn lại này của tuyến đập chính của hồ chứa sông Thai không sớm được khắc phục, xây dựng thành tràn phụ xả lũ thì nguy cơ xảy ra sự cố khi có lũ lụt là rất lớn. Khu vực chịu ảnh hưởng trực tiếp và đặc biệt nguy hiểm nhất là 400 hộ dân với gần 2000 nhân khẩu của các thôn 1, 2 và thôn 5 của xã Quảng Kim.
Ông Phan Sỹ Nghì, Chủ tịch UBND xã Quảng Kim trao đổi với chúng tôi: “Khi công trình được đưa vào sử dụng, người dân chúng tôi mừng lắm. Ngoài nước tưới để sản xuất còn dùng để sinh hoạt. Tuy nhiên, sau hai cơn lũ lớn của tháng 10 năm ngoái thì nỗi lo đã treo lơ lửng trên đầu. Khi đó, tôi đang trực bão lụt, hay tin nước mấp mé tràn qua đập chính liền vội thông báo chuẩn bị phương án di dời hàng trăm hộ dân đang sinh sống dưới chân đập để đề phòng hậu quả xấu. Thực tế, nước lưu vực hồ sông Thai rất hỗn, xung quanh là hệ thống núi vách dốc cao nên nước đổ về hồ tạo áp lực lớn. Tràn chính xả không kịp thì lo lắm. Chính vì vậy, chúng tôi đề nghị cấp trên nghiên cứu cho xây dựng thêm đập tràn phụ nhằm giảm thiểu hậu quả có thể xảy ra”.
Hiện tại, công trình hồ chứa sông Thai đang tiếp tục được đầu tư để nâng cấp hệ thống kênh chính và kênh cấp 1 để phục vụ tưới tiêu. Nhưng vấn đề quan trọng mà ngành NN - PTNT Quảng Bình cần đặc biệt quan tâm đó là cần có phương án khắc phục hơn 50m tràn phụ xả lũ trước mùa mưa lũ 2011, để bảo đảm an toàn cho công trình cũng như cho hàng ngàn người dân xã Quảng Kim phía hạ du của công trình.
Tâm Phùng