(QBĐT) - Vừa qua, ông Nguyễn Thanh Hải, 55 tuổi, thôn 9, Phú Xá, xã Lộc Ninh, thành phố Đồng Hới khi đào đất làm móng nhà đã tình cờ phát hiện được một hũ tiền cổ.
Ngay sau khi nhận được tin, Bảo tàng tỉnh đã cử cán bộ xuống hiện trường và đã tiến hành giám định. Đây là hũ tiền đồng. Hũ cao khoảng 35cm, thân hũ phình ra, có màu nâu. Chất liệu bằng gốm sành. Hũ có nắp đậy bằng dẹt. Bên trong hũ đựng đầy những đồng tiền tròn có lỗ vuông. Lúc đào lên tiền đã bị kết dính gỉ do ô xy hóa nên có màu xanh xỉn. Gia đình ông Hải đã đem rửa sạch đất ở mặt ngoài. Trong quá trình rửa làm cho nước bị xâm nhập vào bên trong nên tiền bị ướt. Trọng lượng của cả hũ lên tới 34kg.
 |
| Tiền cổ phát hiện tại thôn Phú Xá. |
Qua nghiên cứu những đồng tiền ở trên mặt hũ (7 đồng), chúng tôi thấy rằng đây là những đồng tiền cổ có niên đại cách đây hàng nghìn năm. Cụ thể trong 7 đồng tiền chúng tôi phân loại có 5 đồng là tiền thời nhà Tống (Trung Quốc), thế kỷ X-XI. Đồng tiền có lỗ vuông, gờ nhỏ, chỉ có chữ ở một mặt, vành gờ chỉ có 2mm. Chữ trên mặt tiền thuộc loại chữ chân, chữ thảo. Có 1 đồng tiền là Thánh Tống nguyên bảo (thời Bắc Tống Huy Tông) hiệu Triệu Cát:1100-1125, niên hiệu Kiến Trung Tĩnh Quốc, đúc vào năm 1101. Một đồng Nguyên Hựu Thông bảo, cũng thuộc thời Bắc Tống (1085-1100). Một đồng Nguyên Phong thông bảo, chữ thảo, thuộc thời Bắc Tống, hiệu Triệu Húc (1067-1085), niên hiệu Nguyên Phong (1078-1085), đúc năm 1078. Đường kính đồng tiền này 24mm, vành gờ 2mm, lỗ 6x6mm, dày 1mm, trọng lượng 2,6mg. Một đồng Hoàng Tống thông bảo, cũng thuộc thời Bắc Tống (1024-1064). Một đồng Nguyên Phù Thông bảo, thuộc thời Bắc Tống Triết Tông, niên hiệu Nguyên Phù (1098-1100), đúc khoảng 1098-1100. Một đồng Tường Phù nguyên bảo, thuộc Bắc Tống (977-1022). Như vậy trong hũ tiền này chủ yếu là tiền thời Bắc Tống, niên đại trong khoảng từ (977-1125) thế kỷ X- XI.
Trong số đó có một đồng tiền thời Minh: Vĩnh Lạc thông bảo, Đời Minh thành tổ (Chu Lệ, năm 1402-1424), niên hiệu Vĩnh Lạc (1403-1424). Một đồng tiền Việt Nam thời Lê: Quang Thuận thông bảo.Thời vua Lê Thánh Tông (1460-1497), niên hiệu Quang Thuận. Đồng tiền này có nét chữ đẹp, mảnh, mặt lưng trơn, đường kính 23mm, dày 1mm, lỗ 5x5mm, trọng lượng 2,6mg.
Theo chúng tôi thì đây là những đồng tiền cổ đã được nhân dân Đại Việt sử dụng và cất giữ làm của cải cách đây trên 10 thế kỷ. Vì trong hũ tiền này chỉ mới khảo sát bước đầu với số lượng rất ít nhưng đã có 3 triều đại lớn: Bắc Tống thế kỷ X-XI; triều đại Minh (Trung Quốc) thế kỷ XV, và triều đại Lê (Việt Nam) thế kỷ XV, chứng tỏ rằng chủ nhân của hũ tiền này được thừa kế số tiền qua nhiều thế hệ và của cả một dòng họ lớn để lại. Cũng có nhiều lý do để cất giữ số của cải này. Qua đây có thể khẳng định thêm một điều mảnh đất Phú Xá, xã Lộc Ninh cũng là mảnh đất thân yêu của Đại Việt và đã có giao thương buôn bán với các quốc gia bên ngoài là Trung Quốc. Mảnh đất này trước đây cũng đã có những phát hiện về thời kỳ đồ đá (hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh) và đó là sự phát triển của nhiều thế hệ dân cư trải qua hàng nghìn năm.
Diệu Hồng
(Bảo tàng tỉnh)