(QBĐT) - Thời gian qua, hoạt động khai thác, tập kết, vận chuyển cát sỏi lòng sông trái phép trên địa bàn tỉnh ta có nhiều diễn biến phức tạp, gây bức xúc trong dư luận nhân dân. Để thấy rõ hơn thực trạng đáng báo động này và các giải pháp khắc phục, phóng viên Báo Quảng Bình đã có cuộc trao đổi với đồng chí Lê Minh Ngân, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường.

* PV:  Xin đồng chí cho biết khái quát về thực trạng khai thác trái phép cát, sỏi lòng sông trên địa bàn tỉnh ta?

- Đồng chí Lê Minh Ngân: Hiện nay, tình trạng khai thác cát, sỏi lòng sông trái phép trên địa bàn tỉnh ta đang diễn ra khá phức tạp. UBND tỉnh đã có nhiều văn bản chỉ đạo và đã tổ chức nhiều cuộc họp, đi kiểm tra tận cơ sở để nắm tình hình và chỉ đạo, đồng thời cùng với chính quyền địa phương và các ngành bàn giải pháp chấn chỉnh, các huyện và tỉnh đã thành lập các đoàn kiểm tra để xử lý các vi phạm này. Đến nay ở một số địa phương đã có chuyển biến tích cực từng bước lập lại trật tự trong khai thác cát, sỏi lòng sông như huyện Lệ Thuỷ, Quảng Ninh, Bố Trạch.

Tuy nhiên, hoạt động khai thác, vận chuyển, lập bến bãi tập kết cát, sỏi lòng sông trái phép trên địa bàn tỉnh vẫn diễn ra và ngày càng phức tạp nhất là tại khu vực giáp ranh giữa huyện Quảng Trạch – Tuyên Hoá gồm các xã Văn Hoá, huyện Tuyên Hoá; Cảnh Hoá, Phù Hoá, huyện Quảng Trạch. Các phương tiện khai thác cát, sỏi lòng sông không có đăng ký, đăng kiểm; việc hình thành các bến bãi tập kết cát trái phép không phù hợp với quy hoạch; cho thuê đất, sử dụng đất không đúng mục đích vi phạm pháp luật đất đai nhưng đến nay vẫn chưa được xử lý dứt điểm.

Tình trạng trên đã làm thất thoát lớn về tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường, gây nguy cơ sạt lở bờ sông, ảnh hưởng đến giao thông đường thủy nội địa và gây nhiều bức xúc trong nhân dân. Một lượng cát khai thác trái phép không nằm trong quy hoạch bị nhiễm mặn khu vực các xã Cảnh Hoá, Phù Hoá huyện Quảng Trạch được tiêu thụ rất nguy hiểm cho chất lượng công trình.

* PV: Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng khai thác cát, sỏi lòng sông trái phép diễn ra phức tạp như hiện nay?

- Đồng chí Lê Minh Ngân: Nguyên nhân chủ yếu của thực trạng trên trước hết là do xuất phát từ nhu cầu sử dụng cát, sỏi lòng sông trong những năm gần đây, nhất là khi Khu Kinh tế Vũng Áng, tỉnh Hà Tĩnh được xây dựng tăng mạnh. Việc khai thác cát, sỏi bán cho các dự án ngoài tỉnh có thu nhập cao so với nghề nông, nghề chài lưới đó là nguyên nhân dẫn đến tình trạng các hộ gia đình, cá nhân có tàu, thuyền trên sông không được cấp phép khai thác cát, sỏi lòng sông vẫn cố tình tìm mọi cách khai thác trái phép.

Các phương tiện tàu thuyền khai thác trái phép cát, sỏi lòng sông trên sông Gianh.

Bên cạnh đó, các địa phương, nhất là UBND cấp xã buông lỏng công tác quản lý, cho phép sử dụng bến bãi tập kết cát, sỏi không đúng quy hoạch, không đúng thẩm quyền, sai mục đích sử dụng đất, để người dân tự ý lấn chiếm, sử dụng đất không đúng mục đích để làm bến bãi (UBND xã Cảnh Hoá đã cho thuê đất không đúng quy hoạch để làm bãi tập kết ngay trên đất nông nghiệp do xã quản lý và trong hành lang an toàn giao thông đường 12A với mật độ dày, diện tích lớn). Việc phối hợp các lực lượng trên địa bàn để giải tỏa, ngăn chặn hoạt động khoáng sản trái phép còn thiếu thường xuyên và chưa có phương án xử lý triệt để.

* PV: Nhận rõ được nguyên nhân, trách nhiệm của các đơn vị liên quan liệu chúng ta có thể chấm dứt được thực trạng này?

- Đồng chí Lê Minh Ngân: Để chấm dứt tình trạng khai thác cát, sỏi lòng sông, trong điều kiện như hiện nay cần tiếp tục có các giải pháp đồng bộ và sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành, các cấp chính quyền địa phương nhất là vai trò trách nhiệm của UBND các huyện và sự ủng hộ, giúp đỡ của nhân dân trên các địa bàn này.

* PV: Vậy theo đồng chí, cần có lộ trình và giải pháp như thế nào?

- Đồng chí Lê Minh Ngân: Trước hết các ngành, địa phương cần tiếp tục triển khai thực hiện nghiêm túc, kịp thời các chỉ thị, các thông báo kết luận và văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh; tăng cường tuyên truyền để người dân trong khu vực có cát, sỏi lòng sông và khu vực hạ nguồn nhận thức được mức độ nguy hiểm, nguyên nhân gây sạt lở bờ sông khi khai thác cát, sỏi lòng sông không đúng quy hoạch nhằm tạo cho người dân có ý thức không khai thác cát, sỏi trái phép và tự đấu tranh, ngăn chặn; đồng thời vận động nhân dân và các tổ chức kiên quyết không tiêu thụ cát, sỏi lòng sông do khai thác trái phép hoặc không rõ nguồn gốc. 

UBND các huyện cần tập trung xử lý dứt điểm vi phạm, kiên quyết thu hồi, đình chỉ, giải toả ngay những bến bãi không phù hợp quy hoạch, lấn chiếm đất, sử dụng đất sai mục đích; rà soát, lập quy hoạch các bến bãi tập kết để thực hiện cho thuê đất theo đúng quy định của pháp luật đất đai; đồng thời, UBND tỉnh và UBND các huyện cần bố trí trong dự toán ngân sách nhà nước hàng năm nguồn kinh phí bảo đảm cho công tác bảo vệ khoáng sản chưa khai thác để thực hiện tốt công tác kiểm tra, xử lý tình trạng khai thác, vận chuyển cát, sỏi lòng sông trái phép.

UBND các huyện, UBND các xã tăng cường công tác quản lý nhà nước về khai thác cát, sỏi lòng sông và xử lý tình trạng khai thác cát, sỏi lòng sông trái phép; tăng cường công tác tuần tra, kiểm tra, truy quét, xử lý tình trạng khai thác, tập kết cát, sỏi trái phép, trong đó chú trọng tăng cường huy động lực lượng, phương tiện tại chỗ nhằm thực hiện tốt hơn công tác truy quét phương tiện khai thác trái phép. Cùng với đó, hướng dẫn cho các hộ gia đình, cá nhân có nhu cầu khai thác cát, sỏi lòng sông kết hợp, góp vốn thành lập các HTX có người đại diện để thuận lợi thực hiện các thủ tục cấp phép khai thác cát, sỏi lòng sông; thực hiện thủ tục đăng ký, đăng kiểm phương tiện, cấp bằng, chứng chỉ chuyên môn cho người điều khiển phương tiện.

Đối với địa bàn giáp ranh giữa các huyện, UBND các huyện cần chủ động xây dựng kế hoạch phối hợp kiểm tra thường xuyên, xác định cụ thể tàu thuyền từng địa bàn để có những biện pháp xử lý phù hợp, có giải pháp không để tình trạng tàu thuyền đăng ký trên địa bàn này sang khai thác cát, sỏi lòng sông trái phép ở địa bàn khác.

Về phía Sở TN-MT, sẽ phối hợp với các sở, ban, ngành, địa phương liên quan rà soát, bổ sung quy hoạch các điểm mỏ có cát, sỏi lòng sông nhằm đáp ứng nhu cầu về vật liệu xây dựng. Thực hiện công bố quy hoạch cát, sỏi lòng sông; tiếp tục phối hợp với chính quyền địa phương tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để xử lý các cơ sở khai thác cát, sỏi trái phép các bến bãi tập kết không đúng quy hoạch, cho thuê đất trái thẩm quyền, sử dụng đất không đúng mục đích; các cơ sở khai thác không đúng quy trình gây ô nhiễm môi trường hoặc các cơ sở được cấp phép khai thác nhưng có hành vi hợp thức hoá cho việc khai thác trái phép để vận chuyển tiêu thụ. Hướng dẫn làm các thủ tục cấp phép khai thác với quy trình nhanh chóng thuận lợi, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu khai thác, kinh doanh cát, sỏi được cấp giấy phép khai thác khoáng sản theo đúng quy định.

* PV: Xin  cảm ơn đồng chí Giám đốc Sở!

A.T (thực hiện)