Vào cuối buổi chiều mùa hè, khi ánh nắng bớt đi vài phần se thắt, Lê Chí Tr. (SN 1987), quê quán xã Quảng Tùng (Quảng Trạch) sau khi chuẩn bị xong bữa cơm tối cho các học viên (HV), ngồi trò chuyện với tôi dưới bóng cây xà cừ tỏa bóng mát. Cơ sở CNMT tỉnh quá quen thuộc đối với Lê Chí Tr. vì đây là lần thứ hai Tr. vào cai nghiện.

 

Lê Chí Tr. kể: “Bản thân em từng có một gia đình hạnh phúc, vợ hiền và ba người con, cháu đầu năm nay 15 tuổi, cháu sau cùng 5 tuổi. Em làm nghề thợ xây, dù mệt nhọc nhưng vẫn có đồng vào, đồng ra vun vén cho gia đình. Nghề thợ xây xong một ngày làm việc, bạn thợ thường ngồi lại với nhau uống vài ly rượu, bia. Trong hội thợ có người sử dụng ma túy, lần đầu họ mời, em từ chối. Lần thứ hai, thứ ba... không tự chủ được, em dùng thử, tự nhủ “hút cho biết, một lần thì chẳng bao giờ nghiện”. Nhưng đã sử dụng lần một thì phải có lần hai, lần ba... và rồi em nghiện, không dứt ra khỏi ma túy”.

 

Năm 2012, Lê Chí Tr. bị đưa vào Cơ sở CNMT tỉnh cai nghiện lần đầu, tháng 3/2023, quay vào lần hai. Hỏi “Vì sao cắt nghiện được rồi, lại tái nghiện?”. Lê Chí Tr. trả lời buồn buồn: “Về quê, muốn làm người lương thiện, muốn sống có trách nhiệm, làm chồng, làm cha mà khó quá anh. Bạn bè nghiện ngập ngày nào cũng rủ rê... dùng mọi chiêu trò làm mình sa vào con đường tái nghiện. Khó thoát khỏi vùng “kim cô” này lắm nếu thiếu bản lĩnh, chỉ một phút xao lòng, em nghiện trở lại. Vợ viết đơn ly hôn, các con giờ ở với mẹ, mình thành trắng tay. Mất hết!”.

Lê Hồng Ph. (SN 1987), ở phường Đồng Phú (TP. Đồng Hới) vào Cơ sở CNMT tỉnh tháng 8/2023. Ph. bấm đốt ngón tay bảo tôi: “Nếu lao động tốt, khoảng thời gian như thế này năm sau em sẽ về với gia đình”. Cai nghiện tại cơ sở sau 10 ngày thì Lê Hồng Ph. cắt được cơn, ra tham gia lao động tự giác, công việc ngày hai buổi chăm sóc cá nuôi tại ao hồ.

 

Cũng như Lê Chí Tr., Lê Hồng Ph. từng có một gia đình hạnh phúc với vợ và một con gái 12 tuổi. Khi chưa nghiện ma túy, Ph. làm nghề đi biển. Năm 2021, trong một cuộc nhậu, nghe lời bạn, Ph. hút chơi rồi “bập” vào ma túy lúc nào chẳng hay. “Vào đây, được sự động viên của cán bộ, em cố gắng lao động tốt, rèn luyện sức khỏe, chờ ngày trở về”, Ph. bộc bạch. “Nếu có một lời khuyên, Ph. sẽ nói gì?”, tôi hỏi. “Xin mọi người hãy tránh xa ma túy”, Ph. nói ngắn gọn.

 

Tại Cơ sở CNMT tỉnh hiện tại có 73 đối tượng đang CNMT bắt buộc. 73 cuộc đời, 73 số phận, họ “làm bạn” với ma túy bằng rất nhiều con đường để rồi dang dở sự nghiệp, tan vỡ gia đình, thành gánh nặng cho người thân, xã hội.

 

“Ước mơ của họ bình thường thôi, nhưng đạt được rất khó. Nếu sau khi hoàn thành thời gian 2 năm cai nghiện, trở lại hòa nhập với cộng đồng, họ thiếu bản lĩnh, thiếu tình thương gia đình và xã hội sẽ rất dễ bị tái nghiện. Vì thế, ước mơ của họ luôn day dứt, day dứt cả đối với chúng tôi, những người làm công tác quản lý, chăm sóc, điều trị”, Giám đốc Cơ sở CNMT tỉnh Trần Đình Quý chia sẻ.

 

Tình thương và trách nhiệm
 

Ông Trần Đình Quý cho biết: Tiền thân Cơ sở CNMT tỉnh là Trung tâm Giáo dục-Lao động-Xã hội, thành lập theo Quyết định số 1441/QĐ-UBND, ngày 9/6/2006 của UBND tỉnh. Tháng 6/2017, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, Sở Lao động-Thương binh và Xã hội tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2245/QĐ-UBND đổi tên thành Cơ sở CNMT tỉnh.

 

Về chức năng, nhiệm vụ, Cơ sở CNMT tỉnh thực hiện CNMT bắt buộc; CNMT tự nguyện; tiếp nhận, sàng lọc, đánh giá, phân loại, xác định tình trạng nghiện; tổ chức điều trị, cắt cơn giải độc, phục hồi sức khỏe; tiến hành các hoạt động trị liệu, tâm lý hành vi, tư vấn cá nhân, tư vấn nhóm; phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống ma túy và phòng, chống HIV/AIDS; hướng dẫn, tư vấn cho gia đình người nghiện ma túy về điều trị, cai nghiện, quản lý, giáo dục tại gia đình và cộng đồng.

 

Ngoài nhiệm vụ chính là CNMT, HV cai nghiện bắt buộc còn được dạy văn hóa, dạy nghề, giáo dục phục hồi hành vi, nhân cách, nâng cao trình độ nhận thức; tổ chức các hoạt động thể dục, thể thao và văn hóa, văn nghệ. Sau thời gian 2 năm hoàn thành cai nghiện, HV còn được Cơ sở CNMT tỉnh phối hợp với các cơ quan liên quan định hướng việc làm, hỗ trợ vốn, tạo việc làm, tái hòa nhập cộng đồng nếu có nhu cầu.

 

Năm 2023, Cơ sở CNMT tỉnh tiếp nhận, quản lý 77 đối tượng, tái hòa nhập cộng đồng cho 19 đối tượng, xét giảm thời hạn cai nghiện cho 12 đối tượng. Trong 6 tháng đầu năm 2024, Cơ sở CNMT tỉnh đang quản lý 73 đối tượng, đã xét giảm thời hạn cho 26 đối tượng và tái hòa nhập cộng đồng thành công cho 13 đối tượng.

 

Theo báo cáo từ Ban Chỉ đạo 138 tỉnh, những năm trở lại đây, tình hình tội phạm và tệ nạn về ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp. Năm 2023, toàn tỉnh có 127/151 xã, phường, thị trấn liên quan đến ma túy; 2.093 đối tượng liên quan ma túy, trong đó 187 người nghiện ma túy và 167 người sử dụng trái phép chất ma túy có hồ sơ quản lý, 32 đối tượng có biểu hiện “ngáo đá”.

Lê Thị Hồng Duyên, cán bộ Cơ sở CNMT tỉnh cho hay: “Quản lý người nghiện ma túy là đối tượng đặc thù, dễ bị tổn thương. Hơn lúc nào hết, chúng tôi xác định cách thức giúp đỡ hiệu quả nhất đối với họ phải xuất phát từ tình thương và trách nhiệm. Mọi biện pháp đều tập trung vào mục đích duy nhất, người nghiện cắt cơn nhanh, từ bỏ ma túy, rèn luyện sức khỏe, học được một nghề phù hợp, nhanh chóng trở về với gia đình, người thân, xã hội, hòa nhập thành công với cộng đồng. Và... đừng tái nghiện trở lại”.

Cũng theo ông Trần Đình Quý, tiếp tục hoàn thiện quy mô Cơ sở CNMT tỉnh, đáp ứng nhiệm vụ chăm sóc, điều trị, đào tạo, hướng nghiệp, dạy nghề cho các đối tượng cai nghiện quy định tại Điều 35, Luật Phòng, chống ma túy và Nghị định số 116/NĐ-CP cần phải đầu tư thêm các hạng mục, như: Khu lưu trú tạm thời đối với người được đề nghị xác định tình trạng nghiện ma túy và người trong thời gian lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở CNMT bắt buộc; khu CNMT tự nguyện; khu cai nghiện cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi; khu cai nghiện cho người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A, nhóm B theo quy định của Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm; khu cai nghiện cho người có hành vi gây rối trật tự, vi phạm nội quy, quy chế của cơ sở CNMT; nhà cắt cơn nghiện; nhà sinh hoạt văn hóa; nhà xưởng sản xuất... Kinh phí cần khoảng 50 tỷ đồng. Từ đó, có khả năng tiếp nhận 300 đối tượng vào năm 2025.