Buổi sáng… khi những khóm sương trắng tỏa ra từ lèn đá cao chưa tan hẳn, lưng lững đậu lại phía trước Đền tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ (AHLS) đường 20 là lúc anh Nguyễn Tứ Vỵ, phụ trách Ban quản lý (BQL) đền và cán bộ của mình bắt tay vào công việc thường nhật: thay hoa quả rồi thắp những nén nhang thành kính chào ngày mới lên bàn thờ các AHLS.

 

Phạm Văn Duật khởi đầu ngày mới bằng những nhát chổi, nhẹ nhàng gom nhặt từng chiếc lá rừng rụng xuống trong đêm quanh khu đền thiêng. Anh bảo: “Lạ lắm, công việc tưởng chừng như nhàm chán nhưng mỗi buổi sáng quét lá rừng lại thấy thân thiết, yêu thương. Chúng tôi cố gắng làm sao cho khuôn viên đền luôn thanh sạch, tôn nghiêm, phục vụ khách du lịch đến thắp nến tri ân hàng ngày, đặc biệt là vào dịp Tết Nguyên đán”.

Đón Tết trên đường 20-Quyết Thắng, tôi có dịp đồng hành với Giám đốc BQL Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng Phạm Hồng Thái, anh chân tình: “Một năm đi qua trong khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 trên diện rộng và lũ lụt khiến nhiều tuyến, điểm du lịch do Trung tâm du lịch Phong Nha-Kẻ Bàng phụ trách phải đóng cửa, lượng khách du lịch giảm sâu, chỉ còn hơn 258 nghìn lượt, bằng 57,35% so với năm 2019; khách dâng hương tại Đền tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ đường 20 khoảng 15.368 lượt người, giảm 67,7%...

 

Dù vậy, Ban quản lý Vườn, Ban Giám đốc Trung tâm du lịch vẫn động viên cán bộ, nhân viên vượt khó, vượt khổ hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đơn cử như tại Đền tưởng niệm các Anh hùng liệt sỹ đường 20 chỉ có 7 cán bộ nhân viên, ngày ngày vẫn chăm lo chu đáo, vẹn toàn công việc”.

 

Ngược về quá khứ, trong kháng chiến chống Mỹ, để kịp thời chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam, đúng vào ngày 30 Tết Bính Ngọ năm 1966, Bộ Tư lệnh Đoàn 559 quyết định mở con đường chiến lược “rọc ngang Trường Sơn” khởi điểm từ thôn Phong Nha, xã Sơn Trạch (Bố Trạch) đến ngã ba Lùm Bùm thuộc tả ngạn Noọng Cà Đen (CHDCND Lào) kết nối với đường 128 rồi nhập vào đường 9 (Quảng Trị).

 

Từ hai hướng chính đông tây đồng thời khởi công, Đoàn 559 huy động trên 4.800 cán bộ, chiến sỹ tham gia “phá núi, mở đường”, sau 77 ngày đêm lao động khẩn trương, con đường “rọc ngang Trường Sơn” hoàn thành với chiều dài 125 km.

 

Đường 20 là một trong những tuyến giao thông huyết mạch thuộc hệ thống đường mòn Hồ Chí Minh. Từ năm 1965 đến năm 1972, đế quốc Mỹ tìm cách đánh phá hủy diệt, mỗi tấc đường, địa danh đều trở thành một tọa độ lửa như: cua chữ A, ngầm Ta Lê, đèo Phulanhich, ngầm Trạ Ang, Km14, Km 16, phà Xuân Sơn, phà Nguyễn Văn Trỗi... trong đó cua chữ A thuộc trọng điểm ATP (gồm cua chữ A, ngầm Ta Lê, đèo Phulanhic) là một trong số 42 điểm địch đánh phá ác liệt nhất trên 16 nghìn km mạng lưới đường mòn Hồ Chí Minh.

 

Tại trọng điểm này, giặc Mỹ huy động 3.020 lượt máy bay đánh phá, trong đó có 270 lượt máy bay B52, oanh tạc 20.600 quả bom phá, 790 quả bom sát thương, 3.400 loạt bom bi, 216 quả bom cháy…

Trong vòng 7 năm bom đạn ác liệt, đường 20-Quyết Thắng đã có 552 liệt sỹ anh dũng hy sinh, hàng ngàn người khác mang thương tích suốt đời để dệt nên những huyền thoại bất tử. Một trong những huyền thoại bất tử đó là sự hy sinh của 8 TNXP tại hang đá ở Km 16+200. Tên tuổi các anh các chị mãi mãi khắc ghi nơi vùng đất lửa Quảng Bình: Nguyễn Văn Huệ, Trần Thị Tơ, Lê Thị Lương, Hoàng Văn Vụ, Nguyễn Văn Phương, Đỗ Thị Loan, Nguyễn Mậu Kỷ và Lê Thị Mai...

 

Đúng vào ngày 26 tháng Chạp, tất cả cán bộ, nhân viên của BQL Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng cùng hội tụ về Đền tưởng niệm AHLS đường 20-Quyết Thắng để lo một cái Tết ấm cùng anh linh những người ngã xuống. Dù còn đó muôn vàn khó khăn nhưng với các AHLS trên đường 20, người sống vẫn sắt son, thủy chung, trọn nghĩa, vẹn tình.

 

Giữa thời khắc giao thời cũ mới, tôi cảm nhận được một cái Tết ấm tràn trề. Chợt thấy mình như đứa con xa… trở về trong một cái Tết đoàn viên!