Tiếp chuyện phóng viên tại phòng làm việc dành cho chuyên gia người nước ngoài ở Văn phòng MAG Quảng Bình (Dự án dò tìm và xử lý vật liệu chưa nổ) là Jack Campbell và Damien Lankin (44 tuổi, quốc tịch Australia), hai người đàn ông trực tiếp tháo gỡ ngòi nổ quả bom 750 LB GP M117 nặng hơn 300 kg có sức sát thương trong vòng bán kính hơn 1,6 km được những người thợ xây phát hiện sau khi máy múc đào xuống phần nền đất vườn nhà bà Võ Thị Mai, ở tiểu khu 4, thị trấn Quán Hàu (huyện Quảng Ninh) ở độ sâu chừng 1m.

 

"Sau khi nhận cuộc gọi yêu cầu trợ giúp, tôi lên xe từ TP. Đông Hà (Quảng Trị) ra Quảng Bình và đến ngay hiện trường ngôi nhà đang xây dựng, nơi phát hiện quả bom", Jack Campbell kể.

 

Jack trao đổi nhanh với cán bộ Ban chỉ huy Quân sự huyện Quảng Ninh và yêu cầu gọi ngay Đội xử lý bom mìn (MAT) số 3 thuộc MAG Quảng Bình đến hiện trường hỗ trợ. Với sự giám sát của chuyên gia 25 tuổi người Úc, Đội MAT 3 trực tiếp đào lấy quả bom khỏi lòng đất do quả bom được phát hiện chỉ mới lộ thiên được phần đầu.

Do phần nền đất quá cứng nên Đội MAT 3 phải đổ thêm nước làm mềm để đào nhưng phải mất gần 7 giờ đồng hồ, quả bom mới được đưa lên khỏi lòng đất.

Jack chủ động trao đổi với cán bộ quân sự Việt Nam để khẳng định chủng loại bom và kết luận đó là bom 750 LB GP M117. Chuyên gia 25 tuổi cũng liên lạc ngay với Damien Lankin, quản lý kỹ thuật hiện trường kiêm cố vấn bom mìn đang làm việc tại MAG Quảng Bình.

Qua điện thoại, Damien Lankin đang đi nghỉ tại Đà Nẵng quyết định bỏ dở kỳ nghỉ để lên đường về Quảng Bình xử lý quả bom. Hai vị chuyên gia cùng thống nhất ý kiến, khẳng định quả bom có ngòi nổ rất nhạy.

 

"Chúng tôi tham khảo thêm 3 vị chuyên gia về bom mìn khác ở Vương quốc Anh về loại ngòi nổ của quả bom này. Qua trao đổi với cán bộ quân sự địa phương, chúng tôi xác định không thể di dời quả bom khi chưa tháo ngòi nổ, bởi không thể biết được lò xo ngòi nổ có thể giữ kim hỏa được bao lâu", Damien Lankin nói.

 

Trong khi chờ đợi Damien Lankin có mặt ở hiện trường, Jack Campbell cùng với MAG Quảng Bình bàn bạc với Ban chỉ huy Quân sự huyện Quảng Ninh phương án để đến ngày 14-3 mới tháo ngòi nổ quả bom. Huyện đội Quảng Ninh cùng với lực lượng dân quân tự vệ chịu trách nhiệm canh giữ quả bom 24/24 giờ để bảo đảm an toàn.

 

Đến 10 giờ ngày 14-3, sau khi chuẩn bị đầy đủ thiết bị, công cụ hỗ trợ và tiến hành di dân, sau khi gần đoạn quốc lộ 1A cách nhà bà Võ Thị Mai khoảng 50m được cấm đường dài khoảng 500m, 2 chuyên gia người Australia bước vào hiện trường để tháo bom.

 

Damien Lankin cũng cho biết thêm rằng: "Lúc đó chỉ có hai người chúng tôi ở gần quả bom. Quy trình vô hiệu hóa an toàn vật liệu nổ bắt buộc số người ở hiện trường càng ít càng tốt, để giảm thiểu nguy cơ nếu xảy ra sự cố".

Đến khoảng 10 giờ 30 phút ngày 14-3, Jack Campbell và Damien Lankin chính thức bắt tay vào tháo bom sau khi đo đạc cẩn thận và chuẩn bị xong dụng cụ. Hai người đàn ông quốc tịch Australia bắt đầu cắt bỏ những phần sót lại của đuôi bom (đã mất) rồi mới bắt đầu mở ngòi nổ bằng bộ dụng cụ chuyên dụng xử lý bom mìn.

 

Jack Campbell cũng kể rằng, cả hai người không thấy sợ sệt, thao tác nhẹ nhàng và cẩn thận trong từng động tác bởi chỉ cần có một chút sơ sẩy là ngòi nổ có thể kích nổ quả bom có sức sát thương lớn. Bằng kinh nghiệm nhiều năm xử lý bom mìn, sau khoảng 30 phút thực hiện một quy trình khó khăn, ngòi nổ quả bom đã được tháo thành công.

 

"Tôi có 15 năm hoạt động trong lĩnh vực xử lý bom mìn, nhưng đây là lần đầu tiên xử lý một quả bom lớn và có ngòi nổ nhạy. Tôi rất vui và cảm động trước hình ảnh bà chủ nhà (bà Mai) đến bắt tay cảm ơn chúng tôi, cảm ơn mọi người sau khi quả bom được xử lý an toàn", Damien Lankin chia sẻ.

 

Đối với những người như Damien Lankin và Jack Campbell, mỗi lần xử lý xong một quả bom hay quả đạn pháo, họ đều cảm thấy vui vì góp sức giảm thiểu những tai nạn giúp cho người dân Việt Nam nói riêng và các nước có bom mìn chiến tranh nói chung.

 

Trước khi tháo quả bom ở thị trấn Quán Hàu (huyện Quảng Ninh), Jack Campbell là chuyên gia, cố vấn bom mìn tham gia tập huấn về bom mìn cho các đội xử lý ở Quảng Trị, trong khi Damien Lankin chịu trách nhiệm tương tự ở Quảng Bình.

 

Cả hai chuyên gia đến từ Australia đều là cựu công binh từng phục vụ trong quân đội Australia, hoạt động chủ yếu ở lĩnh vực bom mìn. Jack Campbell và Damien Lankin đều đến Việt Nam làm việc cho dự án MAG từ 8 tháng trước theo chu kỳ hoạt động 3 năm ở mỗi quốc gia có dự án.