Tản văn:LÀM ĐẦY KÝ ỨC

Tản văn

LÀM ĐẦY KÝ ỨC

07:23 | Thứ Sáu, 31/12/2021

(QBĐT) - Ký ức là một thứ cần làm đầy và nuôi dưỡng. Đến một tuổi nào đó, như tôi bây giờ chẳng hạn, hẳn sẽ thấy mình “giàu có” theo nghĩa tinh thần đầy đủ nhất. Sự “giàu có” tuy vô hình nhưng lại là điểm tựa vững chắc cho tôi, cho bạn mỗi khi gặp sóng gió chênh chao giữa đời.

Tôi đã được cha mẹ làm đầy và nuôi dưỡng ký ức bằng cách đơn sơ, mộc mạc nhất. Để qua bao trong đục, buồn vui, tôi luôn được những đơn sơ, mộc mạc, thiết thân ấy chắp cánh. Đó có thể là tình yêu vô tận, có thể là vô vàn hy sinh thầm lặng của cha mẹ dành cho con cái, hay đơn giản nhất, đó chỉ là những món ăn từ sự tảo tần.

Nhớ hồi còn bao cấp, mỗi lần nhận tiêu chuẩn bột mì thay gạo, mẹ liền xách xô đi bắt cua. Trước khi đi, mẹ còn ngoái cổ giao 2 chị của tôi ở nhà nhào bột để nấu cháo. Mẹ thường rủ tôi đi cùng, đứa bé đen nhẻm là tôi hồi ấy chỉ cần nghe thế là tót lên gác ba ga xe đạp để được mẹ chở đi. Đồng Phú Vinh cách nhà chừng non cây số, đi qua một con đê thoai thoải cạnh một rặng dương xanh rì. Đó là những buổi chiều muộn, nắng còn chênh chếch chiếu qua những vạt lúa sẫm màu bắt đầu trĩu xuống bởi những hạt vàng chắc mẩy. Mẹ nói, mùa này cua rất béo...

Mẹ xách xô đi men bờ ruộng, tôi lúc cúc chạy theo. Và nín thở mỗi khi mẹ cúi xuống thọc tay vào những lỗ hang be bé. Có hang cua nấp rất sâu, mẹ phải rất khó khăn mới tóm được. Có hang mẹ mới thò tay vào đã lôi ra được chú cua vàng ươm, béo mẫm. Cũng có khi, mẹ vừa đưa tay vào đã vội rụt lại tức thì vì chạm phải đầu rắn trơn nhẫy. Thật may, đó chỉ là những chú rắn nước hiền lành. Tôi là đứa ham khám phá mà lại nhát gan, bao buổi theo mẹ đi bắt cua, nhưng chưa lần nào dám đặt chân xuống bùn, cũng chưa bao giờ dám thọc tay vào những cái hang đầy bí hiểm...

Mẹ hí húi một lúc cũng được lưng lửng phần ba xô cua. Những chú cua bị nhấc ra khỏi chỗ trú ngụ cuống cuồng trèo lên nhau tạo ra âm thanh lào xào như thảm lá khô vào mùa gió chướng. Đó là thực phẩm tăng dưỡng chất khá thường xuyên mà mẹ kiếm cho đàn con vào những ngày thiếu thốn.

Riêu cua là một thức vị đòi hỏi sự chế biến thật tỉ mỉ và tinh tế. Trước khi tách phần mai cứng ra khỏi thân, phải bỏ toàn bộ những chú cua còn tươi, sống vào nước sạch pha muối, rửa nhiều lần cho đi hết bùn đất. Phần thân cua để ráo, rắc chút muối hạt vào giã hoặc xay nhuyễn, sao cho ra được thành phẩm dẻo quánh, quyện vào nhau mời gọi. Thức ấy, pha thêm nước sạch, lọc đi lọc lại để lấy hết phần thịt cua. Phải thật khéo léo để phần bã cua không lẫn xuống phần đã lọc. Kỹ vậy, để khi thưởng thức phần thịt cua, ta sẽ cảm nhận trọn vẹn độ mướt mịn, ngọt béo, xứng với sự tỉ mỉ của người chế biến.

Gạch cua là một thứ tạo màu rất thần diệu, nó không vàng như màu nghệ, không đỏ rực như màu gấc. Nó được kết lại từ những gam màu nóng lạnh, để khi phi thơm lừng cùng hành hoặc nén, thứ nổi lên mặt nước dùng có một sắc màu sóng sánh tự nhiên cực đẹp. Sự kết hợp giữa vị mặn của muối, tanh ngọt của cua, khi đun lên phần thịt cua sẽ đông kết rất đẹp. Người nội trợ chu đáo và cầu toàn sẽ không bao giờ để nước riêu trào ra. Quá trình nồi nước nóng dần và chuyển sang sôi, phải luôn tay khuấy nhẹ để tránh phần thịt cua dính vào đáy nồi.

Lúc hỗn hợp sôi, người nội trợ cầu toàn sẽ lấy cái vá thủng vớt phần thịt cua cho riêng vào một cái tô để bảo toàn sự đông kết. Cốt để khi cho các thứ khác vào nồi nước dùng sẽ không làm phần thịt cua vữa ra. Một tô bún riêu, một bát cháo bánh canh hay tô canh riêu cua nấu mồng tơi… sẽ đạt đến độ hoàn hảo cả về hương vị lẫn thẩm mỹ nếu trên cùng có những mảng thịt cua đậm đà dư vị mùa màng đồng bãi.

Ngày ấy, cua đồng nấu với bột mì được nhào dẻo, cán mỏng, thái sợi là món cháo ngon, vị ngọt thanh mát, đậm đà mà mẹ đưa chúng tôi vượt qua những ngày đói kém bằng những lần bì bõm lội đồng như thế. Cánh đồng Phú Vinh ngày ấy là vựa thức ăn dồi dào, nâng đỡ thể trạng cho bao con dân sống quanh đó. Tất cả trở thành phần ký ức thẳm sâu đẹp đẽ. Để đến bây giờ, mỗi lần đi qua đó, cảm giác ấm áp, ngọt ngào luôn quấn quýt trong mỗi hơi thở đang ngày một đi về phía hoàng hôn của tôi.

Trải qua bao đắng cay, ngọt bùi, càng trưởng thành, con người sẽ càng nhận ra thứ làm đầy tâm hồn mình là những điều rất giản dị mà cha mẹ trao cho. Ngày nay, chuyện miếng cơm manh áo không còn là vấn đề bức bách như ngày xưa nữa, khi các nhà hàng mọc lên như nấm cùng những sơn hào hải vị theo mùa, thì những món ăn từ cua đồng của mẹ tôi vẫn luôn hiển hiện trong tâm trí tôi vô cùng thao thiết. Để mỗi khi hồi tưởng về cha mẹ, nó trỗi dậy đầy thiêng liêng, ấm cúng.

Thật may mắn khi mình là phụ nữ, tôi đã biến những điều học từ mẹ để truyền tình cảm của mình vào những bữa cơm cho các con. Có thể ngày xưa, mẹ tần tảo kiếm thêm các nguồn thức ăn chỉ thuần túy mong muốn tăng dinh dưỡng cho các con.Tôi chắc chắn rằng, mẹ sẽ không ngờ rằng, sự tần tảo ấy đã làm giàu ký ức cho chúng tôi đến thế. Còn tôi tham lam hơn mẹ khi đã nhận ra điều ấy, tôi muốn nuôi ký ức và tâm hồn các con bằng những điều được nhận từ mẹ. Với ước vọng, sau này, dù đi góc bể chân trời, thứ níu giữ và nâng bước chân con là những điều con cảm nhận được từ những nhỏ nhoi này.

Trong những ngày Tết cổ truyền, một đĩa rau má xanh rì, một vắt bún trắng nõn, rưới lên bởi thứ nước dùng làm từ riêu cua được chắt lọc, chế biến công phu quyện với vị thanh thanh của dứa chín, của cà chua đỏ mọng, béo béo dai dai của đậu phụ rán, hòa tan đậm đà với chút ruốc biển, bạn sẽ thấy một cái Tết ngọt ngào và lắng đọng ngoài những mỹ vị bấy lâu đã mặc định của Tết...

Nguyễn Hương Duyên