Dấu ấn Quảng Bình trong thơ Lê Thị Mây

(QBĐT) - Nhà thơ Lê Thị Mây quê gốc Quảng Trị nhưng sinh ra, lớn lên tại Bảo Ninh, Đồng Hới, Quảng Bình. Tuổi thơ và một phần tuổi trẻ của bà gắn bó với Quảng Bình.

Bà từng là cán bộ Hội Văn nghệ Quảng Bình, là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1982. Tính đến nay, bà đã xuất bản 8 tập thơ, 3 tập trường ca và 9 tập truyện ngắn, tiểu thuyết. Năm 2017, bà được nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

Đọc thơ Lê Thị Mây, chúng ta thấy dấu ấn Quảng Bình hiện lên rất đậm nét. Nhiều bài, nhiều câu hết sức máu thịt. Trong bài viết này, tôi chỉ dừng lại ở những bài, những câu có địa danh Quảng Bình, để ghi nhận tình cảm của bà với Quảng Bình và giúp bạn đọc hiểu thêm về bà.

Nhớ về kỷ niệm tuổi thơ, Lê Thị Mây viết:

Sờ vào túi áo vân vi

Bỗng li ti cát li ti tỏa ngời

Cát vàng rơi, cát vàng rơi

Hạt theo hạt chảy mặt trời trên tay

(Cát làng tôi)

Vâng, có lẽ bắt đầu từ tình cảm "li ti" ấy mà trong bài Tiễn em trai nhập ngũ, nhà thơ khó quên được kỷ niệm chị em thật dễ thương:

Tiễn em trai nhỏ lên đường

Chiều ga Đồng Hới nắng nghiêng

…..

Buổi ấy qua sông Nhật Lệ

Chị vui theo sóng thầm thì

Dẫm chân níu đền áo mẹ

Em khóc đòi theo chị đi

Lê Thị Mây có rất nhiều bài thơ viết về Đồng Hới. Đó là Đồng Hới yên bình, nên thơ, trước chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ:

Đóa hồng nhung vươn nốt nhạc

Nhật Lệ ngân dây đàn đất nước mênh mang

Tôi đã cất tiếng khóc khi ngậm vào vú mẹ

Bàn tay tí teo với được cánh hồng

(Hoa hồng Đồng Hới)

Đó là Đồng Hới dưới bom đạn ác liệt của giặc:

Cây dừa đứng bên sông Nhật Lệ

Chỉ còn xanh một trái trên cao

Bao trái khác bom thù bứt hết

Nhựa cây tuôn khói đắng nghẹn ngào

(Cây dừa)

Đọc thơ Lê Thị Mây, ta như sống lại những ngày đánh Mỹ:

Quân dừng Đồng Hới trưa nay

Bữa cơm ăn vội, cỏ may dính người

Cây đa bom chặt đâm chồi

Lá che chưa đủ nắng nôi Quảng Bình

(Dừng ở Đồng Hới)

Quảng Bình Quan thời bom pháo trong thơ Lê Thị Mây là thế này đây:

Gió từ sông tràn Quảng Bình Quan

Bức tường đổ mất dần dấu vết

Máu chảy suốt chiều dài đất nước

Một bến đò Mẹ Suốt triệu đàn con

(Gió từ sông Nhật Lệ)

Và cảnh Đồng Hới sau chiếu tranh:

Thành cổ gạch vùi trong cỏ

Tôi trở về Nhật Lệ sóng vỗ ướt hai chân

(Ký ức)

Hoặc:

Đồng Hới trở mùa gió bấc trào cửa bể

Đem mưa về cùng rét mướt mùa đông

Xin phố xá hồi sinh lên da thịt

Trong ngọn roi bão dữ đói giêng hai

(Đồng Hới trở mùa)

Phải chăng nhờ tình yêu mặn nồng, bỏng cháy với Đồng Hới mà nhà thơ khao khát ngày Đồng Hới đổi đời? Mượn hình ảnh người vẽ tranh Đồng Hới, Lê Thị Mây đã để tim mình ngân rung cùng ngòi bút họa sỹ:

Anh đã đến với phố xưa Đồng Hới

Gởi nhịp tim trong nét bút phố chiều

Anh đã đến, ngày sum vầy yên ả

Sống với ban mai Nhật Lệ sương mù

…..

Đồng Hới đấy, những bức tranh Đồng Hới

Trái tim anh đập với phố vẹn nguyên

(Với người vẽ tranh Đồng Hới)

Luôn đỏ thắm thủy chung, nhà thơ không bao giờ quên mảnh đất đã góp phần nuôi dưỡng tâm hồn mình, cho mình những câu thơ để đời:

Ôi Nhật Lệ xa mờ

Sóng tràn như nước mắt

Ta nhặt từng câu thơ

(Sông)

Tình cảm của nhà thơ Lê Thị Mây với Quảng Bình không chỉ sâu nặng với Đồng Hới! Những năm tháng là thanh niên xung phong lăn lộn, sống chết với các cung đường phía Tây Quảng Bình, bà đã lưu vào ký ức những hình ảnh đẹp về con người, tên núi, tên sông nổi tiếng. Ai đồng đội của bà ngày ấy, còn nhớ chăng:

Đỉnh Ba Rền giọng hò xứ Thanh vang dội

Xua muỗi rừng trái bồ kết xông hơi

Tiếng hát át tiếng bom cõng đường băng đèo Mụ Giạ

(Lửa mùa hong áo)

Nhà thơ được sống giữa tình đồng chí ấm áp như bếp lửa hồng:

Than hồng đượm nâng niu tình đồng chí

Nắng xuyên qua Cổng Trời ủ lại vừng dương

(Lửa mùa hong áo)

Trong lửa đạn, tình yêu đến với nhà thơ và các nữ thanh niên xung phong cũng chỉ là giấc mơ:

Em gọi mớ anh nơi xa

Ba Rền rừng rậm thác òa xuống thung

(Lửa mùa hong áo)

Chúng ta không thể quên ơn các chị một thời mặc áo lính chịu đựng bao gian khổ, ác liệt vì sự sống con đường thiêng liêng:

Trập trùng áo lính nữ

Tấm ngụy trang quàng ấm núi U Bò

(Lửa mùa hong áo)

Đọc câu thơ Vào Nam đến được phà Gianh/Cầm bằng được gặp tình anh với nàng của Lê Thị Mây, tôi bỗng nhớ câu thơ Tố Hữu: Trường Sơn Đông nắng Tây mưa/Ai chưa đến đó thì chưa hiểu mình. Phà Gianh hay Trường Sơn Đông-Trường Sơn Tây đều gắn với Quảng Bình. Câu thơ của Lê Thị Mây đã đề cao vị thế mảnh đất Quảng Bình thời đó. Trong trường ca Lửa mùa hong áo, Lê Thị Mây còn có nhiều câu thơ ca ngợi những người con gái Quảng Bình dũng cảm, đảm đang.

Đây là chị Luống trong chiến đấu:

Máy bay địch ném bom tọa độ

Bến Lũy Thầy chị Luống hy sinh

Lồng ngực vỡ trái tim còn đập nhịp

Còn đây là phụ nữ làng Thuận Bài (Ba Đồn) trong lao động:

Con gái làng Thuận chằm nón bài thơ

Đong đếm tháng ngày che mưa che nắng

Cảm phục những người lính biên phòng ngày đêm canh giữ từng tấc đất Tổ quốc, quê hương, nhà thơ vinh danh họ là những bông hoa đỏ nơi biên cương:

Sắc hoa đỏ

Miên man

…

Mỗi cột mốc lặng lẽ uy nghi