(QBĐT) - Trước tình trạng thiếu lao động nghề cá, các địa phương và chủ tàu cá cũng đã băn khoăn, trăn trở tìm ra nhiều giải pháp để ổn định tình hình. Tuy nhiên, việc giải quyết vấn đề này lại không hề đơn giản khi giữa chủ tàu và lao động không có bất cứ sự ràng buộc nào. Bên cạnh đó, hiệu quả từ việc xuất khẩu lao động đã và đang thu hút người dân bởi thu nhập cao hơn nhiều so với mưu sinh từ “đi bạn”. Vì vậy, để giải quyết tình trạng thiếu lao động nghề cá, cần sự chung tay từ nhiều phía.

Nỗ lực của ngư dân

Anh Hồ Thanh Toàn, chủ nhân của chiếc tàu vỏ thép 900CV đầu tiên tại xã Đức Trạch (Bố Trạch) cho biết, thiếu lao động luôn là nỗi lo của nhiều chủ tàu, trong đó có cá nhân anh. Hiện tại, 50% lao động trên tàu anh là người Đức Trạch, 50% còn lại là lao động từ các địa phương lân cận.

“Trước đây, khi lượng tàu cá còn ít, nhân công chủ yếu là người địa phương. Nay chúng tôi phải kêu gọi lao động từ các xã khác đến. Nếu không có nguồn này chắc cũng gay!”. Số liệu thống kê chưa đầy đủ cho thấy, hiện Đức Trạch có khoảng trên 500 lao động nghề cá là người từ các địa phương khác đến.

Thu hút lao động nghề cá từ các địa phương lân cận cũng là giải pháp của các xã Cảnh Dương (Quảng Trạch) với khoảng 900 lao động và Bảo Ninh (thành phố Đồng Hới) là 600 lao động. Đây là một trong những giải pháp phù hợp với tình hình chung của các địa phương.

Tuy nhiên về lâu dài, nỗi lo mất lao động vẫn thường trực khi giữa chủ tàu và người “đi bạn” không có bất cứ một sự ràng buộc nào. “Làm ăn thuận lợi thì họ gắn bó, vài chuyến lỗ dầu, thu nhập thấp thì họ bỏ đi. Muốn giữ chân lao động cũ, thu hút lao động mới, chủ tàu phải cho ứng tiền lương, khi người “đi bạn” gặp khó khăn phải giúp đỡ. Đối với một số lao động đến từ các xã làm nông nghiệp, đến mùa gieo, mùa gặt, chủ tàu phải linh động cho nghỉ, chấp nhận tàu đi thiếu người.

>> Bài 1: Thiếu "bạn", tàu nằm bờ

Thế nhưng vẫn có nhiều trường hợp sau khi ứng tiền lương của chủ tàu này lại bỏ ngang đi làm cho tàu khác, dẫn đến tranh chấp, ảnh hưởng đến công việc và cả tình cảm. Thế nhưng dù khó cũng phải cố gắng tìm cách giữ chân họ, nếu không nguy cơ tàu nằm bờ vì không có lao động là rất lớn!”, ông Hồ Quang Hường, chủ tàu cá tại xã Cảnh Dương chia sẻ.

Bên cạnh những giải pháp thu hút lao động nghề cá nêu trên, trao đổi về những giải pháp của địa phương, anh Nguyễn Ngọc Tiếp, Chủ tịch Hội Nông dân xã Cảnh Dương khẳng định: “Với khả năng của địa phương thì hiện khó có giải pháp khả thi cho vấn đề này.

Đầu tư đóng mới tàu cá công suất lớn để vươn khơi khai thác hải sản ở những ngư trường xa, đồng thời tham gia bảo vệ chủ quyền biển đảo là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước. Chủ trương này đã và đang mang lại lợi ích cho nhiều ngư dân. Tuy nhiên, để bảo đảm hiệu quả khai thác, không đầu tư tràn lan dẫn đến việc thừa tàu, thiếu lao động, thì cần xây dựng quy hoạch phù hợp!”.

Ông Trương Công Hoạt, Chủ tịch Hội Nông dân xã Đức Trạch cũng đồng tình với ý kiến này, đồng thời cho biết thêm: "Hội Nông dân cũng đã tham mưu cho Đảng uỷ xã để khuyến cáo bà con thận trọng trong việc đầu tư đóng mới tàu cá.

Riêng đối với vấn đề xuất khẩu lao động, đây cũng là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, đang mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân nên việc người dân quay lưng lại với nghề biển và lựa chọn tham gia xuất khẩu lao động phụ thuộc vào lựa chọn của cá nhân nên chúng tôi không thể can thiệp hay có giải pháp nào trong việc này".

Cần sự chung tay

Trao đổi về vấn đề này, ông Lê Ngọc Linh, Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ sản (Sở Nông nghiệp – Phát triển nông thôn) cho biết, toàn tỉnh hiện có trên 1.400 tàu đánh bắt xa bờ, đòi hỏi một lực lượng lao động nghề biển lớn và có tay nghề cao.

Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của số lượng tàu cá công suất lớn, đã xảy ra tình trạng thiếu lao động. Để bảo đảm nguồn lao động phù hợp với nhu cầu của hoạt động khai thác, đánh bắt hải sản, việc tính toán, quy hoạch số lượng tàu cá cân đối với nguồn lợi thuỷ sản của tỉnh cũng như nguồn nhân lực là cần thiết, tuy nhiên đến thời điểm này, Quảng Bình vẫn chưa có bất cứ một văn bản nào liên quan.

“Hiện chúng tôi đang tham mưu cho Bộ Nông nghiệp và PTNT xây dựng quy định về số lượng tàu cá phù hợp với nguồn lợi thuỷ sản và nguồn nhân lực trên địa bàn. Nếu cứ phát triển tàu ồ ạt, trong tương lai tình trạng thiếu lao động sẽ thêm trầm trọng!”, ông Linh cho biết thêm.

Bàn về những giải pháp nhằm giải quyết tình trạng thiếu lao động nghề biển, ông Lê Minh Ngân, Phó Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định, để giải quyết tốt vấn đề này, cần có sự phối hợp đồng bộ từ Trung ương đến địa phương và mỗi một ngư dân. Vấn đề cốt lõi của việc giữ chân lao động nói chung, lao động nghề biển nói riêng, vẫn là thu nhập.

Sự nỗ lực, trách nhiệm của các chủ tàu để khai thác hải sản đạt hiệu quả, thù lao tương xứng cho người lao động là yếu tố quan trọng nhằm nâng cao thu nhập và giữ chân người lao động, đồng thời bảo đảm trách nhiệm đối các khoản vay ưu đãi của Nhà nước. Bên cạnh đó, mỗi ngư dân cũng cần học hỏi, nâng cao tay nghề nhằm mang lại hiệu quả cao hơn trong sản xuất và thu nhập. 

Về phía tỉnh sẽ xem xét và cân nhắc kế hoạch phát triển tàu cá nhằm bảo đảm cân bằng các yếu tố về nguồn lợi thuỷ sản và nguồn nhân lực. Với quy mô hiện tại của tàu cá nói chung, đội tàu đánh bắt xa bờ nói riêng của Quảng Bình và nhiều tỉnh, thành trong cả nước, trong tương lai, Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và PTNT cần cân nhắc việc hợp tác quốc tế, mở rộng ngư trường cho ngư dân nhằm phát huy hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của đội tàu cá và người lao động…

Lời kết

Đầu tư đóng mới tàu cá công suất lớn, trang thiết bị hiện đại để vươn khơi khai thác ở ngư trường xa nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, đồng thời tham gia bảo vệ chủ quyền biển đảo là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, đã và đang mang lại những tác động tích cực trong đời sống ngư dân.

Trong quá trình triển khai các chính sách nói chung, chính sách ưu đãi đối với nghề biển và ngư dân nói riêng, việc nảy sinh các vấn đề là điều tất yếu. Để bảo đảm hiệu quả của chính sách, hạn chế được những hệ luỵ, sự vào cuộc của Bộ, ngành Trung ương và của tỉnh trong việc xem xét, điều chỉnh các vấn đề liên quan, trong đó có quy hoạch phát triển số lượng tàu cá, là điều quan trọng và cần thiết để đồng hành cùng ngư dân trong đời sống và sản xuất cũng như bảo vệ chủ quyền biển đảo quê hương.

Ngọc Mai