(QBĐT) - Xác định được tầm quan trọng và yêu cầu cấp bách của Dự án cải tạo, mở rộng quốc lộ 1(QL1) là dự án trọng điểm Quốc gia, nên thời gian qua cấp uỷ, chính quyền các cấp trong khu vực dự án đã tập trung chỉ đạo thực hiện công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) bước đầu đạt kết quả. Bài học rút ra từ việc GPMB QL1 cho thấy nơi nào vai trò của các tổ chức quần chúng được phát huy, chính quyền sâu sát với dân thì nơi đó đạt kết quả tốt, người dân tự nguyện bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công.

Người dân Phú Hải, Đồng Hới thực hiện tốt chính sách GPMB QL1.

Khi bắt tay vào thực hiện công tác bồi thường, GPMB, tái định cư dự án mở rộng QL1 ở tỉnh ta, cũng như các địa phương trong cả nước nơi có QL1 đi qua, công tác GPMB được xem là khâu khó khăn nhất, là yếu tố vô cùng quan trọng quyết định tiến độ của dự án. Chính vì vậy mà Ban Thường vụ Tỉnh uỷ đã có chỉ thị tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ đảng đối với công tác GPMB QL1. Theo đó, UBND tỉnh trực tiếp chỉ đạo, đôn đốc thực hiện công tác này, xem đây là nhiệm vụ trọng tâm của chính quyền các cấp trong thời gian này.

Với sự nỗ lực đó nên đến cuối tháng 4-2014, Ban GPMB các huyện, thành phố, thị xã đã phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ 5.231 hộ/6.315 hộ, đạt 82,83%; đã GPMB và bàn giao theo diện tích được 176,172/210ha, đạt 83,9%; tính theo chiều dài đã giải phóng và bàn giao được 124,7km/143,7km toàn tuyến, đạt 86,8%. Kinh phí giải ngân bồi thường GPMB được 426 tỷ đồng/573 tỷ đồng, đạt 74,3%; phê duyệt phương án tái định cư tập trung cho 19/28 hộ, đạt 68%...

So với một số địa phương thì tiến độ bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công trên địa bàn tỉnh ta chưa phải đã nhanh, có một số nơi người đứng đầu (cụ thể là Chủ tịch UBND) một số huyện, thị xã chưa chỉ đạo quyết liệt, thiếu sự đôn đốc, chưa kịp thời giải quyết vướng mắc trong quá trình GPMB. Trong đó nổi lên là địa bàn xã Quảng Thọ, Quảng Thuận (thị xã Ba Đồn), xã Quảng Hưng (Quảng Trạch), Sen Thuỷ, Hưng Thuỷ (Lệ Thuỷ), khu tái định cư huyện Quảng Ninh...

Tuy nhiên, nhìn tổng thể chúng ta có sự nỗ lực rất lớn, nhiều địa phương tích cực huy động cả hệ thống chính trị cùng xắn tay áo tham gia vào công việc khó khăn này. Điển hình cách làm hay có huyện Bố Trạch. Huyện này đã chú trọng công tác tuyên truyền chính sách đền bù, công khai chỉ giới giải toả, chính sách tái định cư... đến tận từng hộ dân bị ảnh hưởng.

Đồng thời tổ chức họp dân và đối thoại với dân lắng nghe tâm tư nguyện vọng của dân, để có biện pháp kịp thời giải quyết vướng mắc. Với cách làm này đã phát huy hiệu quả. Cụ thể là, nhiều đoạn tưởng chừng như khó, nhưng với sự tuyên truyền giải thích tường tận chính sách áp giá đền bù của đội ngũ cán bộ Ban chỉ đạo công tác GPMQ QL1 huyện và chính quyền địa phương, nên người dân đã trở nên thông suốt, tạo thuận lợi cho đơn vị thi công triển khai đúng tiến độ.

Điển hình như đoạn qua xã Thanh Trạch từng được dự đoán là sẽ gặp khó khăn trong công tác GPMB, nhưng đến thời điểm 1-3-2014, 100% hộ dân trong diện đền bù, giải toả đã sẵn sàng bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công. Trong suốt quá trình triển khai công tác GPMB, từ khâu kiểm kê tài sản, trích đo địa chính, hoàn tất các hồ sơ thủ tục, Ban GPMB huyện Bố Trạch đã tổ chức nhiều cuộc họp với sự tham gia của đại diện chính quyền các địa phương liên quan và cơ quan chức năng. Những vấn đề phát sinh trong quá trình GPMB đã được trao đổi cụ thể và tìm hướng giải quyết dứt điểm.

Trao đổi với chúng tôi đồng chí Phan Văn Gòn, Chủ tịch UBND huyện cho biết, một trong những vấn đề phức tạp là việc di dời gần 50 ngôi mộ thuộc các xã Đồng Trạch, Thanh Trạch, Phú Trạch và Bắc Trạch. Để làm được điều này, Ban GPMB huyện đã phối hợp với Mặt trận và các tổ chức đoàn thể tập trung tuyên truyền cho người dân hiểu, đồng thời quyết định ứng kinh phí của Ban GPMB để đền bù trước cho các hộ dân nhằm giúp các hộ có thời gian di dời mộ vì đây là vấn đề liên quan đến tâm linh. Cùng với tiền đền bù, chủ đầu tư đã hỗ trợ thêm 500.000 đồng/hộ để bà con hương khói cho các phần mộ. Sự quan tâm kịp thời này đã khiến việc di dời gần 50 ngôi mộ diễn ra thuận lợi, góp phần đẩy nhanh tiến độ công trình.

Hoặc như tại huyện Lệ Thuỷ, sau khi bị tỉnh phê bình vì chậm bàn giao mặt bằng sạch cho các đơn vị thi công Dự án mở rộng QL1, Thường vụ Huyện uỷ đã nghiêm túc nhìn nhận sự chậm trễ, thiếu quyết liệt của các ban, ngành, địa phương liên quan trong vấn đề GPMB... Huyện uỷ đã tập trung chỉ đạo, tham gia tháo gỡ các vướng mắc. Theo đó Ban Thường vụ phân công các uỷ viên phụ trách theo dõi địa bàn về túc trực thường xuyên tại các điểm "vướng", trực tiếp chỉ đạo, tìm hiểu nguyên do và cùng với địa phương bàn bạc xử lý tại chỗ.

Mặc dầu thời gian sau Tết Giáp Ngọ, cao điểm của sản xuất đông - xuân, nhưng đích thân đồng chí Bí thư Huyện uỷ cùng các đồng chí cán bộ chủ chốt tổ chức nhiều đợt "vi hành" về tại hiện trường để chỉ đạo GPMB. Các tổ chức trong khối Mặt trận ở huyện được huy động "nhập cuộc" để phối hợp cùng với các địa phương có vướng mắc trong GPMB từng bước tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Vai trò Mặt trận và tổ chức đoàn thể đã được phát huy, cán bộ dân vận đến tận tổ đảng vào tận từng nhà để tuyên truyền vận động bà con thực hiện chính sách GPMB.

Đặc biệt, vào giai đoạn nước rút, ngày 18-3-2014, UBND huyện Lệ Thuỷ đã thành lập 11 tổ công tác (trong đó 1 tổ công tác phụ trách xã Hưng Thuỷ, 9 tổ công tác phụ trách 9 thôn của xã Sen Thuỷ và 1 tổ thực hiện giải quyết các hộ thuộc diện tái định cư) thực hiện công tác GPMB. Từ khi được thành lập và đi vào hoạt động, đến nay, 11 tổ công tác nói trên đã tiến hành kiểm tra, giải quyết được 588 trường hợp (trong đó Hưng Thuỷ 46 hộ và 542 hộ Sen Thuỷ).

Nhiều hộ dân bị ảnh hưởng, nhưng vẫn tạo điều kiện cho đơn vị thi công.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Quang Năm, Chủ tịch UBND huyện Lệ Thuỷ cho biết, đến ngày 30-4, huyện đã cơ bản giải quyết xong các trường hợp vướng mắc. Riêng có 2 ngôi mộ ở xã Hưng Thuỷ, nhiều lần lãnh đạo huyện, xã và thôn đến vận động, nhưng chủ nhà chưa đồng ý di dời. Nguyên nhân được nêu ra là, sợ đụng chạm đến tâm linh, ảnh hưởng tính mạng người thân sau này!

Theo đồng chí Chủ tịch UBND huyện Lệ Thuỷ, sắp tới huyện đề nghị Mặt trận và các tổ chức Nông dân, Phụ nữ, Hội Người cao tuổi tiếp tục đến vận động, thuyết phục chủ nhà của 2 ngôi mộ này di dời, đồng thời vận động đơn vị thi công (Tập đoàn Trường Thịnh) hỗ trợ thêm kinh phí. Nếu không thành công huyện sẽ áp dụng biện pháp khác, cương quyết bàn giao mặt bằng cho nhà thầu trước thời điểm 15-5-2014.

Bên cạnh nhiều địa phương làm tốt công tác GPMB thì vẫn có những nơi chính quyền tỏ ra lơ là, thậm chí khoán trắng cho bộ phận chuyên trách của Ban GPMB QL1, nên đã phát sinh những vướng mắc không đáng có. Nổi lên là tại phường Quảng Thọ, thị xã Ba đồn hiện có 24 hộ đưa ra yêu sách vô lý, không chịu thực hiện bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công.

Trong đó xác định có một người dân trong phường đứng đằng sau gây khó khăn xúi dục người dân không nhận tiền và bàn giao mặt bằng, nhưng chính quyền và tổ chức đảng ở đây thiếu biện pháp giáo dục, xử lý. Hoặc như xã Sen Thuỷ, Lệ Thuỷ chính quyền địa phương chưa nhận thức đầy đủ trách nhiệm của mình, thiếu sự đôn đốc chỉ đạo thực hiện công tác GPMB nên đã để xảy ra nhiều vụ lộn xộn, thắc mắc không đáng có, làm ảnh hưởng chung đến tiến độ GPMB toàn tỉnh.

Theo ý kiến chỉ đạo của đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hữu Hoài tại cuộc họp với Chủ tịch UBND các huyện, thành phố, thị xã chiều ngày 29-4 về công tác GPMB QL1, thì cấp uỷ, chính quyền, tổ chức Mặt trận các cấp cần tăng cường công tác tuyên truyền vận động và nếu cần phải xử lý những trường hợp gây cản trở, khó khăn cho việc thực hiện công tác GPMB QL1.

Một trong những bài học thành công của công tác GPMB QL1 được rút ra là, khi gặp phải những trường hợp đặc biệt thì đối thoại riêng với hộ dân để nắm bắt tình hình, cùng với dân tháo gỡ vướng mắc. Mặt khác, quá trình thực hiện GPMB nguyên tắc "vàng" bất di bất dịch là phải luôn luôn công bằng trong chính sách với tất cả mọi đối tượng. Quá trình đền bù phải niêm yết công khai tất cả các số liệu có liên quan đến GPMB của từng hộ dân như: diện tích đất thu hồi, áp giá đất, tài sản, số tiền chi trả...

Trọng Thái