(QBĐT) - LTS: Vừa qua, Viện nghiên cứu cao cấp về Toán đã tổ chức thành công “Trường hè Toán học” năm 2019 cho giáo viên, học sinh các trường THPT chuyên khu vực miền Trung tại Trường THPT chuyên Võ Nguyên Giáp. Đây là lần đầu tiên các em học sinh Quảng Bình được diện kiến giáo sư (GS) Ngô Bảo Châu, Giám đốc Khoa học Viện nghiên cứu cao cấp về Toán thuộc Bộ Giáo dục-Đào tạo và nghe ông giảng bài. Nhân dịp này, phóng viên Báo Quảng Bình cũng đã có cuộc gặp gỡ và trò chuyện cùng GS Ngô Bảo Châu.

P.V: Cơ duyên nào mà Viện nghiên cứu cao cấp về Toán đã chọn Quảng Bình để tổ chức “Trường hè Toán học” năm 2019, thưa giáo sư?

GS Ngô Bảo Châu: Năm 2010, Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2010-2020 được phê duyệt với mục tiêu phát triển nền toán học Việt Nam đa dạng, bền vững và mạnh mẽ về mọi mặt.

Một trong những mục tiêu cụ thể đó là: nâng cao chất lượng và quy mô đào tạo học sinh giỏi Toán ở các trường phổ thông, đặc biệt là ở các trường THPT chuyên. Viện nghiên cứu cao cấp về Toán là đơn vị thường trực điều phối chương trình. Hàng năm, viện thường xuyên tổ chức “Trường hè Toán học” để đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, học sinh THPT chuyên Toán và sinh viên đại học các ngành Toán, sư phạm Toán trên cả nước.

Năm 2019, là năm thứ 6 “Trường hè Toán học” được Viện nghiên cứu cao cấp về Toán triển khai thực hiện ở cả 3 khu vực. Trong đó, khu vực miền Bắc tổ chức tại Trường THPT chuyên Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh), miền Trung tại Trường THPT chuyên Võ Nguyên Giáp (tỉnh Quảng Bình) và miền Nam tại Trường THPT chuyên Nguyễn Quang Diêu (tỉnh Đồng Tháp).

Trường hè luôn thu hút sự tham gia đông đảo của các trường THPT chuyên trong cả nước. Tại đây, ngoài tập trung bồi dưỡng kiến thức phục vụ bồi dưỡng học sinh giỏi Toán các cấp, chương trình cung cấp cho giáo viên và học sinh nâng cao kiến thức, hiểu biết về Toán học.

Sở dĩ ở miền Trung, Viện nghiên cứu cao cấp về Toán chọn Quảng Bình vì trong những năm học vừa qua, Trường THPT chuyên Võ Nguyên Giáp đã có nhiều thành tích nổi bật, đã giành được huy chương vàng quốc tế.

Riêng trong năm học 2018-2019, đội tuyển Toán của trường đã đạt thành tích cao tại kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia, 8/8 em đạt giải và trong đó có 3 em được Bộ Giáo dục-Đào tạo chọn vào đội dự tuyển Olympic Toán quốc tế. Và hơn nữa, ai cũng muốn được một lần về với quê hương của vị Đại tướng lừng danh Võ Nguyên Giáp.

P.V: Giáo sư có thể đánh giá vài nét về hiệu quả “Trường hè Toán học” sau 6 năm triển khai?

GS Ngô Bảo Châu: Có thể nói, sau 6 năm tổ chức “Trường hè Toán học” thì trình độ của các thầy, cô giáo ở các trường chuyên Toán đồng đều hơn. Trước đó, trình độ của các thầy, cô giáo ở các thành phố lớn như Hà Nội, Sài Gòn có sự chênh lệch khá lớn với các tỉnh. Sau 6 năm, mặt bằng chung đã được nâng lên và điều đáng mừng là càng ngày càng có nhiều em ở các tỉnh tham gia các đội tuyển Toán quốc tế và đã đạt được giải rất là cao.

P.V: Toán học Việt Nam đang giữ vị trí nào trong thời điểm hiện tại, thưa giáo sư?

GS Ngô Bảo Châu: Vị trí Toán học của Việt Nam đã được tăng lên rất nhiều, hiện là một trong những nước ở khu vực Đông Nam Á dẫn đầu về lĩnh vực Toán học. Sự công nhận của quốc tế cũng tốt hơn, được đánh giá cao về trình độ nghiên cứu và sự nghiêm túc trong nghiên cứu, cũng như trình độ của các em học sinh.

Có thể nói, học sinh Việt Nam bây giờ tìm cơ hội đi học nước ngoài không còn khó như những năm trước nữa. Phần lớn các trường lớn ở Mỹ, châu Âu, đặc biệt là các trường ở châu Á luôn chào đón những sinh viên Việt Nam, nên giờ các em có rất nhiều cơ hội ra nước ngoài học tập.

P.V: Trong thời đại 4.0, vai trò của Toán học có gì thay đổi so với trước đây, thưa giáo sư?

GS Ngô Bảo Châu: Đây là một thách thức để các thầy cô giáo dạy Toán phải có sự thay đổi, cập nhật công nghệ mới. Một mặt, chúng ta vẫn phải duy trì cách dạy toán một cách nghiêm túc, có tính cổ điển nhưng mặt khác cũng phải hướng đến những khía cạnh của toán có nội dung thực tế.

Vấn đề này đòi hỏi các nhà toán học và chương trình trọng điểm quốc gia phát triển toán học, Viện Toán sẽ phải tập trung nỗ lực, đặc biệt để giúp các thầy, cô giáo, hỗ trợ các trường, các tỉnh trong lĩnh vực toán học.

Mặc dù học toán cũng có nhiều cơ hội, nhưng có lẽ do có vấn đề về mặt nhận thức, nên nguy cơ ngày càng ít học sinh theo học toán. Để thay đổi nhận thức của người dân, của cha mẹ học sinh, thì các thầy, cô giáo phải thay đổi cách dạy và cách tiếp cận về môn Toán.

P.V: Giáo sư có thể chia sẻ một vài bí quyết dạy Toán của mình cùng bạn đọc Báo Quảng Bình, đặc biệt là với những thầy, cô giáo dạy Toán?

GS Ngô Bảo Châu: Tôi thường tìm cách gắn kết những bài giảng toán với những câu chuyện và đây chính là điều tôi muốn chia sẻ. Khi bài toán được giảng gắn với một câu chuyện sẽ duy trì sự chú ý của các em. Thường giảng bài chỉ thu hút sự chú ý của các em trong khoảng 30-45 phút, nhưng nếu thực hiện “bí quyết” trên, sẽ thu hút các em đến 1-2 tiếng và có thể lâu hơn.

Qua nội dung câu chuyện, kiến thức của các em sẽ có sự gắn kết với nhau, dễ nhớ và nhớ lâu, không phải là những bài toán rời rạc, khô khan nữa mà sẽ khiến cho kiến thức của các em trở nên sinh động hơn.

P.V: Nếu có một lời khuyên với học sinh Quảng Bình, đặc biệt là học sinh chuyên Toán, giáo sư sẽ nói gì?

GS Ngô Bảo Châu: Theo như tôi hiểu, Quảng Bình là một tỉnh nghèo so với mặt bằng chung của đất nước. Nhưng mặt khác, Quảng Bình là một vùng đất hiếu học, là tỉnh có nhiều học sinh có năng khiếu.

Thông điệp chung mà tôi muốn nhắn đến các em học sinh chuyên Toán là việc học toán sẽ mở ra nhiều cơ hội trong cuộc sống, dù khó khăn, các em cần nỗ lực, cố gắng và không từ bỏ niềm đam mê toán học. Qua một ngày trực tiếp giảng dạy và trao đổi với học sinh chuyên Toán Quảng Bình nói riêng và khu vực miền Trung nói chung, tôi thấy các em rất dễ thương, ham học hỏi và đam mê toán học.

P.V: Được biết đây là lần đầu tiên giáo sư khám phá Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, giáo sư có ấn tượng gì với vùng đất này?

GS Ngô Bảo Châu: Phong Nha-Kẻ Bàng hoàn toàn xứng đáng với danh hiệu là Di sản thiên nhiên thế giới, cần được giữ gìn và bảo tồn nguyên trạng. Thực sự khi được cùng các thầy, cô giáo ở Trường THPT chuyên Võ Nguyên Giáp khám phá, trải nghiệm thực tế, Phong Nha-Kẻ Bàng đẹp ngoài sức tưởng tượng của tôi.

Mặc dù một năm tôi chỉ về Việt Nam chỉ khoảng một tháng, nhưng tôi vẫn hy vọng sẽ có dịp trở lại để được tiếp tục khám phá động Thiên Đường, hang Sơn Đoòng và ngắm hệ thống núi đá vôi hùng vĩ của Phong Nha-Kẻ Bàng.

P.V: Ấn tượng của giáo sư với Quảng Bình là gì, thưa giáo sư?

GS Ngô Bảo Châu: Đây là lần thứ hai tôi đến Quảng Bình, lần trước cách đây gần 40 năm rồi. Và tôi có một dấu ấn không thể quên với vùng đất Quảng Bình trong lần đầu tiên ấy. Lúc đó, tôi mới chỉ khoảng 9-10 tuổi, theo bố và các bác từ Hà Nội vào công tác ở Huế (bố tôi làm trong quân đội), khi đi ngang qua Quảng Bình thì trời vừa nhá nhem tối.

Đến một ngã ba đường, mọi người dừng lại xin nhà dân để nấu ăn và ngủ lại qua đêm sáng mai tiếp tục hành trình. Cô chủ nhà rất tốt bụng, thấy xe của các chú bộ đội, cô tạo mọi điều kiện cho mọi người nấu ăn và ngủ nghỉ. Dù chỉ dừng chân một đêm nhưng ký ức về những người dân Quảng Bình tốt bụng tôi vẫn còn nhớ mãi.

Và nếu Quảng Bình ngày ấy là bạt ngàn cát trắng thì sau gần 40 năm trở lại, Quảng Bình đã thay đổi hoàn toàn, giờ đây là một vùng đất tươi đẹp, là một điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Việt Nam.

P.V: Xin cảm ơn giáo sư về cuộc trò chuyện này. Xin chúc giáo sư tiếp tục gặt hái nhiều thành công trong sự nghiệp của mình!

Nội Hà-Ngọc Mai (thực hiện)