Trong căn hộ ở chung cư An Cư, TP. Thủ Đức (TP. Hồ Chí Minh), đại tá Phạm Duy Tam lật từng tấm hình, xem từng trang tài liệu, lần tìm ức ký một thời hào hùng. Ở tuổi thất thập, hàng tuần vẫn đến Bệnh viện Quân y 175 chạy thận nhưng trí nhớ của ông vẫn rất minh mẫn. Thời đánh Mỹ, ông là một trong những thuyền trưởng của đoàn tàu không số. Với ông, ký ức những chuyến tàu không số chưa bao giờ phai mờ trong tâm trí.

 

Đại tá Phạm Duy Tam quê ở xã Hải Trạch (Bố Trạch). Tháng 4-1963, ông nhập ngũ, vào lực lượng Hải quân ở sông Gianh, sau đó đi học tại Trường sỹ quan Hải quân. Năm 1969, ông về công tác tại Đoàn 125 Hải quân với chức danh thuyền phó tàu 42 vận chuyển hàng đặc biệt và vũ khí từ miền Bắc vào chiến trường miền Nam. Năm 1972, ông được cử làm thuyền trưởng.  

 

“Hồi đó khó khăn, tàu không được trang bị vũ khí, khí tài hiện đại như bây giờ. Trên tàu chỉ có 1 la bàn từ, 1 đồng hồ thiên văn, 1 quả bầu trời sao, 1 máy 1/6 để đo mặt trời, trăng, sao và 1 bộ kính thiên văn, không có định vị, la bàn con quay, máy đo sâu, máy tính đường, thông tin liên lạc chủ yếu đánh moóc tạch tè. Việc xác định hướng và vị trí vô cùng khó khăn nếu không có kinh nghiệm và kỹ thuật đo đạc thiên văn.

 

Thường trước mỗi chuyến đi, tàu chuẩn bị đầy đủ lương thực, thực phẩm khô và tươi, dầu, nước các loại (tất cả đều không có nhãn hiệu) đủ dùng trong thời gian 1 tháng. Toàn tàu tập trung huấn luyện sử dụng các loại vũ khí, xử lý mọi tình huống có thể xảy ra trên biển, các phương án rời tàu, đánh bộc phá khi cần thì phá hủy tàu…”, đại tá Phạm Duy Tam nhớ lại.

“Một điều không thể không thực hiện, đó là lễ truy điệu sống cho những người đi làm nhiệm vụ trên các chuyến tàu không số”- tiếng đại tá Tam bỗng dưng chùng xuống- “Những người ở lại từ thủ trưởng Bộ Tư lệnh cho tới đồng đội đều không cầm được nước mắt. Đồng đội coi chúng tôi là những cảm tử quân vì sự sống và cái chết quá mong manh. Phía trước là bão tố, bom đạn kẻ thù, phía sau là tiếng quê hương thôi thúc. Tàu thì nhỏ mà biển khơi bao la, muôn trùng kẻ thù. Nhưng không ai sờn lòng cả. Chúng tôi hiểu mỗi khẩu súng, viên đạn, hộp thuốc... vào chiến trường miền Nam quý giá vô ngần”.

 

“Một nguyên tắc bất di bất dịch là bí mật con đường. Do đó, trong trường hợp bị địch phát hiện, truy kích, có khi phải tự dùng bộc phá để phá hủy tàu, không để người và vũ khí lọt vào tay kẻ thù, không để lộ tuyến vận tải biển chiến lược này", vị đại tá nhấn mạnh. Gần 10 năm đi cùng các con tàu không số, đại tá Phạm Duy Tam có 7 lần truy điệu sống. Nhiều chuyến đi của ông và đồng đội gặp bão tố và sự theo dõi gắt gao của kẻ địch nhưng nhờ sự mưu trí, khôn khéo và tinh thần quả cảm, họ đã vượt qua tất cả để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.