Những năm 90 của thế kỷ trước, ông Dương Ngọc Liên, Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Thông tin và Thể thao huyện Lệ Thủy vinh dự cùng các nghệ nhân biểu diễn khi Đại tướng về thăm quê hương Lệ Thủy. Anh cán bộ Phòng Văn hóa-Thông tin huyện ngày nào vẫn còn nhớ như in những lời dặn dò chân tình, mộc mạc của Đại tướng với người dân Lệ Thủy trong việc gìn giữ cái hay, cái đẹp của hò khoan Lệ Thủy. Một tổ khúc dân ca do ông đặt lời mới đã thể hiện rõ tình cảm của ông dành cho Đại tướng và những lời dặn dò năm nào vẫn còn lưu dấu mãi.

 

“Năm xưa Đại tướng dặn rằng

 

Giữ dòng Kiến Giang cho sạch đẹp

 

Để bà con xem đua thuyền

 

Lòng dân Lệ Thủy tạc dạ ghi lời

 

Dòng Kiến Giang xanh sạch đẹp như lòng bác mong

 

Bác dặn phải giữ lấy điệu hò khoan

 

Là vốn quý di sản lưu truyền ngàn năm

 

Nhớ chiều An Xá Đại tướng về quê

 

Bác vỗ tay bắt nhịp hò khoan vui rộn ràng…”

 

(Nhớ lời Đại tướng)

 

Ông Dương Ngọc Liên chia sẻ, hàng chục năm qua, ông miệt mài sưu tầm, nghiên cứu về hò khoan Lệ Thủy. Đặc biệt, cách đây nhiều năm, ông đã nỗ lực duy trì 1 trang web nhằm mục đích bảo tồn các làn điệu hò khoan Lệ Thủy. Nhiều bài hò khoan tưởng như đã thất truyền đã được ông nỗ lực sưu tầm đầy đủ. Một số nghệ nhân hò khoan nay đã mất nhưng vẫn còn lưu giữ các đoạn băng ghi âm các bài hò khoan lời cổ có giá trị cao.

Nhiều bài hò khoan được sáng tạo lồng ghép vào các video clip về quê hương Lệ Thủy, khi đưa lên các nền tảng xã hội rất được công chúng, nhất là những người trẻ, yêu thích và chia sẻ. Bên cạnh đó, ông cũng thường xuyên viết lời mới cho các bài hò khoan Lệ Thủy để phù hợp hơn với những đổi thay của quê hương, nhất là trong quá trình xây dựng nông thôn mới.

 

Không chỉ ông Dương Ngọc Liên, nhiều cán bộ làm văn hóa, giáo dục của huyện Lệ Thủy vẫn ngày đêm miệt mài để các giá trị của hò khoan vẫn luôn được tiếp nối, để thế hệ trẻ hôm nay ngày càng yêu mến di sản văn hóa này. Với sự nỗ lực của huyện Lệ Thủy, hò khoan đã được đưa vào giảng dạy trong các nhà trường và hàng năm các liên hoan, hội thi hát hò khoan cho lứa tuổi mầm non, tiểu học, THCS… vẫn được thường xuyên tổ chức, thu hút đông đảo các em học sinh tham gia.

 

Ngoài ra, nhiều CLB về hò khoan Lệ Thủy được thành lập ở các địa phương, thậm chí lan tỏa đến nhiều vùng miền của Tổ quốc, góp phần đưa di sản văn hóa quê hương đi xa, trở thành cầu nối tinh thần không thể thiếu của người dân Quảng Bình nói chung, người dân Lệ Thủy nói riêng.

 

Còn với các nghệ nhân, việc trao truyền và “tiếp lửa” hò khoan Lệ Thủy không chỉ là nhiệm vụ hay trách nhiệm mà đó còn thể hiện tình yêu dành cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp và tâm nguyện làm theo lời dặn của người con tài danh xứ Lệ. Nghệ nhân ưu tú Hải Lý (Phong Thủy, Lệ Thủy) còn nhớ mãi lần vinh dự được biểu diễn hò khoan Lệ Thủy cho Đại tướng nghe khi bà còn rất trẻ.

 

Chính vì vậy, bà luôn giữ lời dặn của Đại tướng trong tâm trí để miệt mài truyền dạy hò khoan cho những người trẻ. CLB nghệ nhân hò khoan Lệ Thủy do bà sáng lập, chủ nhiệm thường xuyên tập luyện và biểu diễn tại nhiều chương trình, liên hoan nghệ thuật trong và ngoài tỉnh. Trong đó, nhiều chương trình biểu diễn ở Thủ đô Hà Nội và các tỉnh, thành trong cả nước, góp phần giới thiệu, quảng bá hò khoan Lệ Thủy đến với công chúng yêu thích. Bà cũng là một trong những nghệ nhân hò khoan Lệ Thủy tích cực tham gia công tác truyền dạy cho thanh thiếu niên và cả những ai yêu thích di sản này.

 

Còn với nghệ nhân ưu tú Hồng Hới (Phong Thủy, Lệ Thủy), nhớ lời dặn dò ân cần của Đại tướng, bà miệt mài với CLB Yêu câu hò xứ Lệ, nỗ lực đưa hò khoan đến với nhiều đối tượng hơn nữa. Đặc biệt, CLB mạnh dạn ứng dụng công nghệ để nhiều người biết đến hò khoan. Các video clip về hò khoan Lệ Thủy, cả lời cổ và lời mới, do CLB tự thực hiện và đăng tải trên mạng xã hội rất được công chúng quan tâm, đặc biệt là những người trẻ.

 

Năm 2020, khi dịch Covid-19 bùng phát, CLB mạnh dạn đặt lời mới cho 2 bài hò khoan có nội dung về phòng, chống dịch Covid-19, rất được khán giả yêu thích, góp phần mang hơi thở thời đại vào hò khoan. Nghệ nhân ưu tú Hồng Hới chia sẻ, những lời dặn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp đến hôm nay vẫn vẹn nguyên giá trị, là kim chỉ nam để những người đam mê hò khoan Lệ Thủy tiếp bước, nuôi dưỡng đam mê và nỗ lực gìn giữ các giá trị nguyên bản của hò khoan.

 

Ông Dương Văn Bình, Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện Lệ Thủy cho biết, trong chương trình hành động của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Lệ Thủy khóa XXIV về phát triển du lịch huyện Lệ Thủy, hò khoan sẽ đóng vai trò quan trọng trong xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng, phát triển thương hiệu du lịch địa phương.

 

Mục tiêu mà Lệ Thủy hướng tới chính là phát triển du lịch đi đôi với việc bảo tồn, phát huy các giá trị bản sắc văn hóa, nâng cấp cảnh quan thiên nhiên, môi trường du lịch, nâng cao trình độ dân trí, nâng cao vị thế du lịch Lệ Thủy đối với toàn tỉnh và cả nước, thúc đẩy tiêu dùng, phát triển nhiều loại hình sản phẩm dịch vụ, tạo việc làm, góp phần xóa đói giảm nghèo ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

 

Năm 2019, CLB hò khoan Lệ Thủy tại TP. Hồ Chí Minh được thành lập, sự kiện được ví như một tín hiệu vui về sự lan tỏa của di sản văn hóa phi vật thể này trong lòng công chúng cả nước. Trên mạng xã hội, nhiều video clip về hò khoan Lệ Thủy được yêu thích, chia sẻ, tiếp sức để những người làm công tác bảo tồn hò khoan thêm nỗ lực, cố gắng để những câu hò, điệu xố đến gần hơn với người trẻ. Như mong muốn của Đại tướng lúc sinh thời: “Gìn giữ hò khoan như máu, thịt của mình…”.