(QBĐT) - Cách trung tâm thành phố Đồng Hới chỉ 3km về phía Tây là di tích lịch sử Khu Giao tế Quảng Bình. Hơn 40 năm trước, Khu Giao tế là nơi đón tiếp, phục vụ các đoàn khách trong nước và  quốc tế khi đến thăm và công tác tại Quảng Bình.

Trong những năm tháng thực hiện trọng trách lớn lao của mình, cán bộ, nhân viên Khu Giao tế đã luôn vượt lên mọi khó khăn, hoàn thành tốt sứ mệnh được giao, để lại ấn tượng và tình cảm tốt đẹp trong lòng những người khách đã đến nơi đây. Khoảng thời gian tồn tại tuy chưa phải là dài nhưng Khu Giao tế Quảng Bình đã ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử có ý nghĩa to lớn trong quá trình hoạt động, phát triển đi lên của tỉnh.

Khu Giao tế Quảng Bình được xây dựng từ sau năm 1954, khi hòa bình vừa mới được lập lại, tỉnh đang phải đương đầu với bao khó khăn, thiếu thốn. Thời kỳ đầu, Khu Giao tế Quảng Bình được xây dựng ở thị xã Đồng Hới, nhiệm vụ của Khu Giao tế lúc này là đưa đón các đoàn cán bộ, chiến sĩ miền Nam tập kết ra Bắc, các đoàn khách đến thăm và công tác tại tỉnh.

Di tích lịch sử Khu Giao tế Quảng Bình.

Từ năm 1964, khi giặc Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại ra miền Bắc, thị xã Đồng Hới trở thành trọng điểm đánh phá vô cùng ác liệt của đế quốc Mỹ. Để bảo đảm mọi hoạt động, Khu Giao tế  chuyển lên Đức Ninh. Chiến tranh ngày càng lan rộng, Khu Giao tế chia thành nhiều nhóm nhỏ, đóng tại nhiều điểm như Cộn, Nghĩa Ninh, Lý Ninh, Bố Trạch... Để tạo điều kiện thuận lợi trong thực hiện nhiệm vụ, các tổ công tác đã chủ động đi vào dân, cùng với dân lo việc đưa đón, phục vụ khách.

Năm 1970, Ủy ban hành chính Quảng Bình quyết định triển khai xây dựng Khu Giao tế tại đồi Đức Ninh. Việc xây dựng đang dang dở thì đế quốc Mỹ quay trở lại, tiếp tục mở rộng cuộc chiến với âm mưu ngày càng xảo quyệt hơn. Khu Giao tế lại tiếp tục sơ tán lên vùng Cộn.

Năm 1973, khi Hiệp định Pari vừa được kí kết, Trung ương Đảng và Chính phủ đã chỉ thị cho Quảng Bình gấp rút xây dựng Khu Giao tế để kịp thời đáp ứng nhiệm vụ trước tình hình mới. Với bao bộn bề, thiều thốn của một tỉnh vừa mới thoát khỏi cuộc chiến tranh khốc liệt và trường kỳ, Quảng Bình đã nhanh chóng bắt tay vào triển khai nhiệm vụ mới.

Chỉ sau một thời gian ngắn, Khu Giao tế đã cơ bản hoàn thành và đi vào hoạt động. Với khuôn viên gần 4 héc-ta, Khu Giao tế được chia thành nhiều khu vực như: khu nhà nghỉ cho khách trong nước, khu nhà nghỉ cho khách nước ngoài, nhà làm việc, hội trường, bếp ăn...

Trong suốt quá trình hoạt động, với tinh thần, trách nhiệm và tình cảm của mình, cán bộ, nhân viên Khu Giao tế đã để lại trong lòng những vị khách đã đến nơi đây ấn tượng tốt đẹp và sự cảm phục, yêu mến.

Trong số hơn 450 đoàn khách trong nước và nước ngoài đã đến Khu Giao tế Quảng Bình, có thể kể đến Đoàn đại biểu Mặt trận Dân tộc đoàn kết Căm-pu-chia do Hoàng thân Xi-ha-nuc dẫn đầu trên đường từ Hà Nội vào miền Nam để qua vùng giải phóng đông bắc Căm-pu-chia, đã 2 lần được cán bộ, nhân viên Khu Giao tế tiếp đón, đoàn đại biểu của tổ chức đoàn kết Á-Phi, đoàn đại biểu Tổ chức kinh tế Chính phủ Hung-ga-ri, đoàn văn nghệ sĩ Liên  Xô, đoàn thủy thủ Trung Quốc, đoàn Đảng nhân dân cách mạng Lào, đảng phái các nước Singapo, Miến Điện, Malaixia... đều đã nghỉ lại Khu Giao tế.

Rất nhiều đoàn đại biểu trong nước đã đến nghỉ ở Khu Giao tế trong các chuyến công tác đến Quảng Bình như đoàn công tác của Chính phủ lâm thời do đồng chí Nguyễn Thị Bình dẫn đầu, đoàn công tác của các đồng chí Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp,  Hà Thị Quế, Tố Hữu, Lê Đức Thọ, Đồng Sỹ Nguyên...

Trong số các đoàn khách đã đến Khu Giao tế, không thể không nhắc đến vị khách mà tên ông đã có ảnh hưởng mạnh mẽ không chỉ đối cán bộ, nhân viên Khu Giao tế, với quê hương Quảng Bình mà cả với dân tộc Việt Nam, ông còn là người bạn thân thiết nhất, đó chính là Phi-đen Catxtơrô - vị lãnh tụ của nước Cộng hòa Cu Ba anh em.

Tháng 9 năm 1973, khi chiến tranh ở Việt Nam vừa mới chấm dứt, Phi-đen Catxtơrô đã quyết định đến thăm hai tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị anh hùng.

Trong chuyến hành trình này, chỉ với 2 ngày từ Quảng Bình vào Quảng Trị rồi lại trở ra Quảng Bình, không ít lần ông đã rơi nước mắt khi chứng kiến cảnh chết chóc, đau thương mất mát của những người dân miền Trung. Ông đã ghé thăm Đại đội nữ pháo binh Ngư Thủy, đơn vị 2 lần bắn cháy tàu chiến Mỹ.

Đi qua thị xã Đồng Hới, Phi-đen Catxtơrô đã xuống xe, đi bộ giữa lòng thị xã xinh đẹp lúc bấy giờ chỉ còn là đống gạch vụn và vẫn còn rất nhiều quả bom chưa nổ dưới lòng đất. Ông không cầm được nước mắt khi thăm bến đò Mẹ Suốt, nơi người mẹ 60 tuổi vẫn ngày đêm chở bộ đội qua sông và cũng chính nơi đây, bom đạn giặc Mỹ đã giết hại mẹ khi mẹ vừa mới được Quốc hội phong anh hùng trở về.

Cũng trong chuyến thăm Quảng Bình ngày 16-9-1973, Chủ tịch Cu Ba đã hứa giúp Quảng Bình xây dựng một bệnh viện lớn. Chỉ 5 năm sau, một bệnh viện với quy mô hoành tráng đã được xây dựng xong tại xã Lý Ninh, thị xã Đồng Hới (nay là phường Nam Lý, TP. Đồng Hới). Không chỉ vậy, 10 năm tiếp đó, Cu Ba đã cử nhiều đoàn chuyên viên y tế có trình độ chuyên môn giỏi đến trực tiếp làm việc với cán bộ y tế Việt Nam để trao đổi về chuyên môn cũng như kết hợp khám, chữa bệnh cho nhân dân.

Gần nửa thế kỷ đi qua, với những sự kiện lịch sử hết sức quan trọng đã diễn ra tại đây, năm 1998, Khu Giao tế Quảng Bình đã được Bộ Văn hóa -Thông tin ra Quyết định xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Năm 2009, Khu Giao tế đã được tôn tạo lại khang trang hơn. Các dãy phòng khách quốc tế, khách trong nước, phòng hội trường, hệ thống sân vườn, cổng, hàng rào... đều được đầu tư tôn tạo lại. Đặc biệt, Ban Quản lý Di tích tỉnh cũng đã dày công sưu tầm các tư liệu, hiện vật có liên quan để mở thêm một phòng trưng bày tại dãy nhà hội trường của Khu Giao tế nhằm giúp khách tham quan hiểu thêm về di tích.

Bởi vậy, từ đó đến nay, điểm di tích Khu Giao tế Quảng Bình càng thêm thu hút khách. Nhiều đoàn khách đều muốn đến thăm lại nơi một thời là địa điểm dừng chân của nhiều vị lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, nhất là nơi Chủ tịch Cu Ba Phi đen Catxtơrô đã nghỉ lại khi đến thăm Quảng Bình giữa những ngày cuộc kháng chiến chống Mỹ vừa mới kết thúc.

Hơn nữa, với vị trí gần trung tâm thành phố Đồng Hới, lại nằm trên tuyến du lịch tham quan các điểm di tích, danh thắng phía tây, Di tích lịch sử Khu Giao tế đang là một trong những điểm dừng chân hấp dẫn và thuận tiện của du khách khi đến Quảng Bình.

Hải Yến