(QBĐT) - Theo báo cáo của Chi cục Thuỷ lợi và Phòng chống lụt bão, nhiều công trình hồ, đập, đê, kè do các địa phương quản lý được xây dựng từ những năm 1970 đến 1990 hiện đã có sự xuống cấp, hư hỏng ở nhiều mức độ khác nhau như: hồ, đập đất bị thấm, tràn xuống cấp, bể tiêu năng bị xói lở, cống lấy nước bị rò rỉ đáy, tường cánh bị nứt; cửa không kín nước... Mùa mưa bão năm 2016 đang cận kề, vấn đề bảo đảm an toàn cho các hồ, đập đang là nỗi lo lắng của các cấp chính quyền và người dân ở một số địa phương tại tỉnh ta...

Nhiều hồ, đập “tuổi cao, sức yếu”

Những năm gần đây, với sự hỗ trợ tích cực từ phía các cấp chính quyền, các chương trình, dự án..., nhiều công trình hồ, đập, đê, kè ở tỉnh ta đã được đầu tư cải tạo, nâng cấp, xây mới... nhằm nâng cao khả năng ứng phó với thiên tai.

Nhiều cửa cống ngăn mặn, giữ ngọt ở công trình thuỷ lợi Mỹ Trung đang bị hư hỏng, xuống cấp nhưng chưa được đầu tư sửa chữa.

Tuy nhiên, vẫn còn không ít công trình hồ đập do đã được xây dựng từ rất lâu, hiện đang trong quá trình xuống cấp, hư hỏng nhưng vì nguồn kinh phí hạn chế nên việc đầu tư sửa chữa hàng năm chỉ mang tính tạm thời, chắp vá. Khó khăn gối nhau hàng năm như thế, cho nên đến mùa mưa bão năm 2016, vấn đề an toàn hồ, đập vẫn tiếp tục là nỗi lo lắng lớn của các cấp chính quyền và người dân tại một số địa phương ở tỉnh ta...

Theo ông Nguyễn Ngọc Phụng, Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi và Phòng chống lụt bão, tỉnh ta hiện có 151 hồ chứa, 211 đập dâng và 28 tuyến đê (trong đó Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thuỷ lợi quản lý 17 hồ chứa và 3 đập dâng, số còn lại do các địa phương quản lý). Tất cả các công trình hồ, đập do Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thuỷ lợi quản lý đều đã được đầu tư sửa chữa, nâng cấp, hoặc mới được xây dựng bảo đảm an toàn tích nước, phòng lũ.

Riêng các hồ đập do các địa phương quản lý, rất nhiều trong số đó hiện đang "rơi" vào tình trạng "tuổi cao, sức yếu" nhưng lại thiếu sự đầu tư, cải tạo, nâng cấp một cách hợp lý để nâng cao khả năng chống chịu với lũ, bão. Qua công tác kiểm tra của Chi cục Thuỷ lợi và Phòng chống lụt bão mới đây cho thấy, hiện toàn tỉnh có 18 hồ chứa, 6 đập dâng, 1,65km đê, kè, 3 cống dưới đê đang có nguy cơ mất an toàn cao trong mưa bão 2016.

Cụ thể bao gồm các hồ, đập, cống, kè: Thạch Trường, Bưởi Rỏi, Đồng Vạt, Bàu Mây, Cây Bốm, Thôn 8, Rào Sau, Sát Côi, Sát Hà, Quảng Trường (Quảng Trạch); Bàu Luồng, La Hà - Văn Phú (thị xã Ba Đồn); Cây Mưng, Khe Chè, Hung Dũ, Bàu Cừa, Troóc Vực, Đồng Suôn, Khe Su, Cơn Ruộng (Bố Trạch); Khe Cái, Hói Róc (Minh Hoá); Ma Hăng, Khe Trợ, Phú Hội (Tuyên Hoá); Điều Gà, Long Đại (Quảng Ninh), Cây Bông 2 (Lệ Thuỷ). Ngoài ra, tại hệ thống công trình thuỷ lợi Mỹ Trung, hiện có 12/20 cửa cống ngăn mặn, giữ ngọt đang bị hư hỏng, xuống cấp nhưng chưa được đầu tư sửa chữa...

Công tác quản lý, bảo đảm an toàn hồ, đập vẫn còn lỏng lẻo

Không chỉ đối mặt với tình trạng xuống cấp vì "tuổi cao, sức yếu" và do thiếu sự đầu tư nâng cấp, cải tạo thường xuyên..., công tác quản lý bảo đảm an toàn cho các hồ đập tại một số địa phương ở tỉnh ta hiện vẫn còn đang rất lỏng lẻo...

Báo cáo của Chi cục Thủy lợi và Phòng chống lụt bão mới đây đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế về sự "thiếu đủ thứ", lỏng lẻo trong công tác bảo đảm an toàn cho hồ đập: Nhiều hồ chứa do địa phương quản lý không có hồ sơ lưu trữ, thiếu các thông số về hồ chứa; đa số cán bộ hiện đang quản lý công trình hồ đập thiếu trình độ chuyên môn sâu, dẫn đến việc thực hiện không đầy đủ các nội dung quy định về quản lý an toàn đập; toàn tỉnh có 134 hồ do các địa phương quản lý chưa lập quy trình vận hành, chủ yếu để tràn tự do; hầu hết các hồ đập do địa phương quản lý chưa thực hiện đăng ký an toàn đập do thiếu các thông số kỹ thuật về hồ chứa; không có hệ thống quan trắc hoặc đã hư hỏng và không còn sử dụng được...

Một công trình hồ đập ở huyện Bố Trạch được nâng cấp để tăng cường khả năng ứng phó với bão, lũ.

Đến nay, toàn tỉnh mới chỉ có hồ chứa Rào Đá được cắm mốc chỉ giới, các hồ đập còn lại vẫn chưa thực hiện do thiếu kinh phí. Nhiều công trình hồ đập do các địa phương quản lý có rất nhiều cây mọc phủ kín mặt, mái đập và che lấp đường đi... gây cản trở cho công tác kiểm tra, vận hành, nhất là vào thời điểm mưa lũ. Nhìn chung, cơ sở vật chất, trang thiết bị quản lý, quan trắc, thông tin liên lạc, vật tư, vật liệu tại chỗ chuẩn bị cho việc ứng cứu công trình của các hồ chứa do địa phương quản lý hầu như không có, hoàn toàn không đáp ứng được yêu cầu trong công tác quản lý, vận hành.

Một số địa phương, đơn vị, tổ chức lập các dự án đầu tư xây dựng hoặc sửa chữa nâng cấp các công trình hồ, đập nhỏ thường do các phòng, ban hoặc UBND xã làm chủ đầu tư là những đơn vị không đủ năng lực chuyên ngành trong quản lý đầu tư xây dựng công trình thủy lợi.

Bên cạnh đó, công tác cắm mốc chỉ giới hành lang bảo vệ hồ đập nói riêng, các công trình thủy lợi nói chung chưa được thực hiện nên việc vi phạm, lấn chiếm hành lang bảo vệ công trình là khó tránh khỏi. Việc lưu trữ hồ sơ chưa được các chủ đập thực hiện, nhiều hồ chứa không có hồ sơ thiết kế hoặc hồ sơ thiết kế gần như thất lạc làm ảnh hưởng lớn đến công tác quản lý an toàn đập.

Hiện nay, phần lớn số lượng hồ đập trên địa bàn tỉnh đều có quy mô nhỏ và rất nhỏ, do các xã, hợp tác xã quản lý. Nguồn thu thủy lợi phí từ các công trình này không đáng kể trong khi theo quy định thì tất cả các hồ đập đều phải thực hiện quản lý an toàn đập (bao gồm những công tác đòi hỏi chi phí lớn như kiểm định, lập phương án phòng chống lũ lụt cho hạ du, cắm mốc chỉ giới bảo vệ đập, lập quy trình vận hành...), vì vậy gây nhiều khó khăn cho các chủ đập và cơ quan quản lý.

Để bảo đảm an toàn cũng như khai thác hiệu quả các công trình thủy lợi, đề nghị các cấp chính quyền, đơn vị chức năng ngoài việc tăng cường đầu tư nâng cấp, cần đẩy mạnh việc ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng lực quản lý, vận hành nhằm hoàn thiện hơn nữa hệ thống các công trình thủy lợi, góp phần bảo vệ an toàn tính mạng và tài sản cho nhân dân.

Văn Minh