(QBĐT) - Năm 2012 được Liên hiệp quốc quyết định chọn là Năm quốc tế  Hợp tác xã (HTX) và cũng là năm đầu tiên Việt Nam kỷ niệm Ngày HTX Việt Nam (11-4), theo Quyết định số 1268/QĐ-TTg ngày 27-7-2011 của Thủ tướng Chính phủ. Nhân dịp này phóng viên Báo Quảng Bình đã có cuộc trao đổi với ông Lê Trọng Duận, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh.

PV: Xin ông cho biết cụ thể hơn về hai sự kiện trên?

Ông Lê Trọng Duận: HTX là tổ chức kinh tế mang tính xã hội cao, hoạt động như một doanh nghiệp dựa trên các giá trị và nguyên tắc tương trợ, tự chịu trách nhiệm, dân chủ, bình đẳng, công bằng và đoàn kết, tạo nên sức mạnh trong việc giúp các hộ gia đình, cá thể, tiểu chủ hoạt động kinh doanh có hiệu quả hơn, tăng khả năng cạnh tranh mạnh hơn trên thị trường. Mỗi nước đều có hệ thống tổ chức HTX từ cơ sở đến toàn quốc. Liên minh HTX quốc tế ( ICA) được thành lập ngày 19-8-1895 tại Vương quốc Anh nhằm thực hiện sứ mệnh liên kết, đại diện và hỗ trợ phong trào HTX trên toàn thế giới. Liên minh HTX quốc tế là tổ chức cao nhất của phong trào HTX toàn thế giới và từ năm 1946, ICA là đối tác của Liên hiệp quốc. Đến nay, ICA có 224 thành viên với hơn 850 triệu xã viên, gồm các tổ chức đại diện cho các HTX cấp vùng, cấp quốc gia và vùng lãnh thổ hoạt động ở tất cả các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế. Trụ sở của ICA tại Gie ne ver- Thụy Sỹ. Liên minh HTX Việt Nam là thành viên chính thức của ICA.

Để ghi nhận những đóng góp của HTX trong phát triển kinh tế- xã hội, tại kỳ họp lần thứ 64, Đại hội đồng Liên hiệp quốc đã thông qua Nghị quyết 64/136 quyết định lấy năm 2012 là Năm quốc tế HTX và đề nghị Chính phủ các nước thành viên thành lập Ủy ban quốc gia phối hợp với các tổ chức liên quan, các cơ quan của Liên hiệp quốc tổ chức Năm quốc tế HTX 2012. Đây là sự kiện quan trọng đối với phong trào HTX quốc tế và phong trào HTX Việt Nam.

Ở nước ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đầu tiên đưa tư tưởng HTX vào Việt Nam. Năm 1927, trong tác phẩm “Đường Cách mệnh”, Bác đã dành một chương viết về HTX. Ngay sau khi đất nước giành được độc lập, Người đã quan tâm chỉ đạo phát triển kinh tế hợp tác, HTX. Ngày 11-4-1946, Bác viết thư gửi điền chủ, nông gia Việt Nam kêu gọi tham gia HTX nông nghiệp. Sau lời kêu gọi của Người, hàng loạt cơ sở kinh tế hợp tác (lúc đó gọi tổ đổi công, tổ vần công) được hình thành và các HTX phát triển mạnh mẽ vào những năm 50, 60 của thế kỷ XX.

 18 năm sau, ngày 11-4-1964, Bác Hồ gửi thư cho Đại hội HTX và đội sản xuất nông nghiệp tiên tiến miền núi và trung du. Bác đã khen ngợi các HTX điển hình tiên tiến nhưng cũng yêu cầu các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo các HTX nông nghiệp tiếp tục phát triển.

Với những cơ sở và ý nghĩa to lớn của những sự kiện trên, BCH Liên minh HTX Việt Nam khóa IV, nhiệm kỳ 2010-2015 đã thảo luận, thống nhất lấy ngày 11-4-1946 làm Ngày HTX Việt Nam để trình Thủ tướng Chính phủ.

Ngày 27-7-2011, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1268/QĐ-TTg công nhận ngày 11-4 hàng năm là “Ngày HTX Việt Nam”. Năm nay, Ngày HTX Việt Nam được tổ chức kỷ niệm rộng rãi trên toàn quốc.

P.V: Ông hãy cho biết tình hình hoạt động của HTX ở tỉnh ta hiện nay như thế nào?

Ông Lê Trọng Duận: Hiện nay toàn tỉnh có 302 HTX và 1 Liên hiệp HTX đang hoạt động với tổng nguồn vốn 1.059.490 triệu đồng, thu hút 145.810 xã viên và 4.750 lao động trực tiếp. Năm 2011 thành lập mới 11 HTX, đồng thời có 20 HTX giải thể, ngừng hoạt động do làm ăn kém hiệu quả. Chất lượng hoạt động có 152 HTX khá giỏi (50,3%), 92 HTX trung bình (30,5%), 58 HTX yếu - kém (19,2%).

Số HTX trên hoạt động ở nhiều lĩnh vực: về nông, lâm nghiệp có 139 HTX; ngư nghiệp 7 HTX; tiểu thủ công nghiệp 39 HTX; dịch vụ điện 53 HTX; xây dựng 24 HTX; giao thông vận tải 8 HTX; thương mại du lịch, dịch vụ và môi trường 11 HTX; 21 Quỹ TDND.

Số HTX được phân bổ trên các địa bàn: thành phố Đồng Hới có 23 HTX, huyện Lệ Thủy có 114 HTX, huyện Quảng Ninh có 54 HTX, huyện Bố Trạch có 33 HTX, huyện Quảng Trạch có 57 HTX, huyện Tuyên Hóa có 19 HTX và huyện Minh Hóa có 4 HTX.

Nhiều HTX đã phấn đấu nỗ lực tiến tới mở rộng thêm lĩnh vực sản xuất, dịch vụ, tìm thị trường tiêu thụ sản phẩm, phát huy giá trị đồng vốn, tạo thêm việc làm mới, nâng cao thu nhập và chăm lo đời sống người lao động...Thời gian qua đã xuất hiện nhiều mô hình, điển hình hay cần nhân rộng, phát huy... Tuy nhiên, ngoại trừ lĩnh vực Quỹ tín dụng nhân dân hoạt động đều, chất lượng khá, còn nhìn chung các HTX đang gặp khó khăn. Rõ nhất hiện nay đa số HTX quy mô nhỏ, tích lũy nội bộ hạn chế, mức độ tăng trưởng và hiệu quả kinh doanh chưa cao; cơ sở vật chất còn khó khăn; trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, nghiệp vụ còn nhiều bất cập, hoạt động của các HTX còn thiếu gắn bó... và đặc biệt là thiếu vốn bảo đảm yêu cầu hoạt động.

PV: Trước thực trạng trên, để củng cố và phát triển kinh tế HTX, chúng ta cần tập trung đẩy mạnh những hoạt động nào thưa ông?

Ông Lê Trọng Duận: Nhiều việc cần làm và phải làm. Đó là: tăng cường công tác tuyên truyền về kinh tế tập thể và tổ chức HTX đúng quan điểm, chỉ đạo của Đảng, pháp luật của Nhà nước; chú trọng tuyên truyền mô hình mới, điển hình tiên tiến phục vụ phát triển HTX, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả hoạt động. Thực hiện việc rà soát, đánh giá thực trạng tổ chức hoạt động của tổ hợp tác, HTX để có giải pháp sát đúng củng cố, phát triển tổ hợp tác, HTX. Coi trọng công tác hỗ trợ, tư vấn, khuyến khích kinh tế tập thể gắn với công tác quản lý, theo dõi hoạt động; cần thiết bố trí con người, phân công cơ quan có trách nhiệm quản lý, chỉ đạo cụ thể. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sát đúng của các cấp ủy đảng, chính quyền với kinh tế tập thể, đặc biệt là có những chủ trương, chính sách mang lại hiệu quả cho việc tổ chức hoạt động kinh tế tập thể phát huy đồng bộ, vững chắc. Chúng tôi rất mừng, ngày 5-3-2012, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị số 12-CT/TU “về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng với kinh tế tập thể”. Đó là sự quan tâm cụ thể nhất trong năm đầu tiên tổ chức kỷ niệm “Ngày HTX Việt Nam”, năm quốc tế HTX.

                      PV: Xin cảm ơn ông!

                                                                   Văn Hoàng (thực hiện)